این روزها تهیه و تولید واکسن کرونا از موضوعات مورد توجه مردم است اما این واکسن از دو مسیر کلی یعنی ساخت داخل و همچنین واردات تامین و در مرحله نخست به گروههای دارای اولویت تزریق خواهد شد.

هم اکنون مرحله آزمایش انسانی واکسن کرونای ساخت ستاد اجرایی فرمان امام در ششمین روز از تزریق به سه داوطلب به خوبی در حال سپری شدن است و بزودی تزریق روی چهار داوطلب دیگر نیز انجام خواهد شد و تزریق دو این سه داوطلب هم در چهاردهمین روز خواهد بود.

آنچه مسئولان گفته اند ، روزانه دو بار وضعیت افرادی که نخستین تزریق ها را انجام دادند بررسی می شود و طبق بررسی ها تا کنون موفق ترین شیوه تزریق و آزمایش ها به لحاظ بالینی و سپس به لحاظ سطح سرمی آنتی بادی اجرا شده است.

 

 

همچنین علاوه بر واکسن کرونای تولید داخل، واکسن کرونای دیگری با یک کشور سازنده پیگیری و مذاکره شده است و در انیستیتو پاستور مرحله سوم آزمایش بالینی آن از بهمن آغاز خواهد شد که این اقدام، دو مرحله از واکسن کنونی جلوتر است و وعده مسئولان آماده شدن این واکسن در اواخر بهار آینده است.

البته آقای روحانی رئیس جمهور هم در آخرین اظهارات در خصوص واکسن کرونا گفته است: دولت امیدوار است با اقدامات انجام گرفته، در کنار پیگیری مجدانه برای تولید داخلی واکسن، در هفته‌‌های آینده با خرید واکسن از شرکت ‌های مختلف و انتقال آن به داخل کشور، واکسیناسیون بر اساس اولویت ‌بندی و جدول آماده شده از جامعه هدف در کشور با اولویت کادر درمانی و سالمندان آغاز شود.

وی با تاکید بر لزوم تسریع در اقدامات و فعالیت‌های انجام گرفته در این زمینه تصریح کرد: بانک مرکزی، وزارت امور خارجه و سازمان برنامه و بودجه باید در کنار وزارت بهداشت که مسئول دقت‌های لازم کارشناسی است، به گونه ‌ای برنامه ریزی کنند که خرید و انتقال واکسن به کشور سریع‌تر به سرانجام برسد.

علاوه بر این اقدامات ، از میان حدود هفت گروه تحقیقاتی، حداقل دو واکسن تولید محققان ایرانی در مرحله مطالعات بالینی قرار گرفته اند.

 

تزریق واکسن ضدکرونای فایزر-‌بیون‌تک در ایالات متحده آمریکا و بریتانیا آغاز شده است؛ واکسن مدرنا نیز به تازگی مجوز استفاده اضطراری در آمریکا را دریافت کرده است. دیگر کشورهای جهان نیز به تدریج در حال صدور تاییدیه‌های نهایی خود برای آغاز واکسیناسیون با هدف پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا هستند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده اعلام کرده است که همه افراد بالای ۱۶ سال سن می‌توانند این واکسن را بزنند؛ با این وجود در همان روزهای اولیه تزریق نیز گزارش‌هایی هرچند اندک از بروز آلرژی در برخی از افراد واکسینه شده دریافت شد.

 

دکتر پوروی پاریخ، متخصص آلرژی و پزشک محقق در آزمایش‌های بالینی واکسن کرونا می‌گوید: «ما در معرض یک بیماری همه‌گیر هستیم که تهدید کنندۀ زندگی است و هیچ دفاعی نداریم. بنابراین مردم باید حتما این واکسن را بزنند. موارد بسیار بسیار کمی وجود دارد که می‌توان بر مبنای آن استدلال کرد که بعضی‌ها نباید واکسینه شوند.» به این ترتیب بر اساس یافته پزشکان چه کسانی باید و چه کسانی نباید در مقابل کووید۱۹ واکسینه شوند؟

 

افرادی که بطور کلی به واکسن آلرژی دارند

سازمان غذا و داروی آمریکا تا کنون تنها یک گروه را از واکسیناسیون در مقابل ابتلا به کرونا منع کرده است: افرادی که سابقه آلرژی شدید به هر کدام از اجزای واکسن فایزر‌-بیون‌تک دارند.

تیم‌های پزشکی نیز موظف هستند در زمان انجام این واکسیناسیون، امکانات درمانی لازم را در اختیار داشته باشند تا در صورت مشاهده احتمالی واکنش‌های آلرژیک بلافاصله وارد عمل شوند.

 

در دستورالعملی که درموضوع واکسیناسیون کرونا در آمریکا و بریتانیا منتشر شده، آمده است که بیمارانی که در گذشته سابقه واکنش آلرژیک به واکسن‌ها را داشته‌اند باید پس از تزریق واکسن ضدکرونا، مدت ۳۰ دقیقه زیر نظر باشند. این مدت برای افرادی که سابقه آلرژی به واکسن ندارند، مدت ۱۵ دقیقه است.

افرادی که به چیزهای دیگری همچون مواد غذایی آلرژی دارند

 

افرادی که آلرژی‌های دیگری از جمله آلرژی به مواد غذایی دارند، می‌توانند واکسن کرونا را دریافت کنند.

دکتر پوروی پاریخ، متخصص آلرژی و پزشک محقق در آزمایش‌های بالینی واکسن کرونا می‌گوید: «ما در جریان آزمایشهای بالینی، افرادی که آلرژی‌های متعددی دارند و حتی دارای حساسیت غذایی شدید هستند را مستثنی نمی‌کنیم. ما تنها افرادی را که به واکسن فایزر حساسیت داشتند مستثنی کردیم. بنابراین ممکن است هزاران نفر در جریای این آزمایش‌ها آلرژی داشته باشند و با این وجود بدون هیچ مشکلی، واکسن را دریافت کرده باشند.»

تنها دو نفر از هزاران نفری که در بریتانیا واکسن فایزر به آنها تزریق شده دچارآلرژی شده‌اند که این افراد نیز اکنون بهبود یافته‌اند. بنابراین داستان‌های ضد واکسنی که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، حقیقت ندارند.

 

زنان باردار و شیرده

به گفته دکتر پیتر مارکس، مدیر مرکز ارزیابی و تحقیقات بیولوژیک سازمان غذا و داروی آمریکا، از آنجا که هنوز اطلاعات کافی درباره ایمنی واکسن کووید۱۹ برای زنان باردار وجود ندارد، تصمیم گیری درباره واکسینه شدن یا نشدن با این واکسن به خود آنها بستگی دارد.

او در این باره اعلام کرد: «ابتلای یک زن باردار به کووید۱۹ چیز خوبی نیست، بنابراین ممکن است کسی تصمیم بگیرد که واکسینه شود، اما این چیزی نیست که ما در حال حاضر توصیه کنیم. تصمیم گیری در این باره را به خود فرد واگذار می‌کنیم.»

در جریان آزمایش‌های بالینی واکسن فایزر در ایالات متحده، ۲۳ زن در طول آزمایش باردار شدند. تا کنون هیچ اتفاق نامطلوبی در آنها دیده نشده و نظارت پزشکی بر آنها همچنان ادامه دارد.

کالج متخصصان زنان و زایمان در آمریکا (ACOG) توصیه کرده است که واکسن کرونا «نباید از زنان بارداری که دارای معیارهای واکسیناسیون هستند، دریغ شود.»

همچنین تصور نمی‌شود که واکسیناسیون زنان شیرده، خطری برای نوزادانشان داشته باشد.

 

 

افراد مسن و افرادی که شرایط پزشکی زمینه‌ای دارند

این افراد می‌توانند واکسن کووید۱۹ را دریافت کنند. آزمایشات بالینی واکسن فایزر نشان داده که افراد مسنی که واکسینه شده‌اند، عوارض جانبی کم و خفیفی داشته‌اند.

 

افراد دارای نقص در سیستم ایمنی بدن

این واکسن برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا به دلیل بیماری‌هایی مانند سرطان تحت درمان هستند، احتمالا مناسب است. با این وجود تصمیم برای وکسیناسیون در این موارد نیز به خود فرد واگذار می‌شود.

در جریان آزمایش‌های بالینی واکسن فایزر داوطلبانی حضور داشتند که به دلیل ابتلا به بیماری‌هایی همچون ایدز، سیستم ایمنی ضعیفی داشتند. با این وجود اطلاعات خاصی درباره تاثیر واکسن روی این جمعیت وجود ندارد و نمی‌توان نتیجه گیری دقیقی برای آنها کرد.

 

کسانی که پیش از این به کرونا مبتلا شده بودند

آخرین مرحله از آزمایش بالینی واکسن کرونا نشان داد که این واکسن به افرادی که پیش از این به کرونا مبتلا شده بودند کمک کرده و از آنها در مقابل ابتلای دوباره محافظت خواهد کرد.

 

نوجوانان

نوجوانان ۱۶ و ۱۷ ساله در صورت رضایت والدین می‌توانند واکسینه شوند. در جریان آزمایش‌های بالینی واکسن فایزر بیش از ۱۵۳ نوجوان ۱۶ و ۱۷ ساله شرکت کردند و تجزیه و تحلیل داده‌های اولیه مربوط به آنها نشان داد که این واکسن هیچ مشکلی را در بدن آنها بوجود نیاورده است.

 

از کجا بدانیم که این واکسن بی‌خطر است؟

برای تایید بی‌خطر بودن یک واکسن، آزمایش‌های متعددی انجام می‌شود و اولین قدم در این راه، آزمایش واکسن در آزمایشگاه با انجام تست روی سلول‌ها و حیوانات است. پس از آن چنانچه همه این مطالعات ثابت کرد که واکسن هیچ گونه خطری ندارد، آنگاه مرحله بعدی که آزمایش روی افراد داوطلب است آغاز می‌شود.

در مرحله آزمایش روی داوطلبان نیز، واکسن روی جمعیت بزرگی از انسان‌ها تست می‌شود تا از موثر بودن و ایمنی آن اطمینان حاصل شود.

در موضوع واکسن فایزر-‌بیون‌تک، این واکسن روی ۴۰ هزار نفر آزمایش شد. البته به نیمی از این افراد واکسن واقعی تزریق شد و به نیمی دیگر واکسن ساختگی (دارونما). تا به این ترتیب بتوان نتایج حاصله را پس از تزریق واکسن واقعی، مقایسه و مطالعه کرد.

واکسن فایزر-‌بیون‌تک برای دریافت تایید نهایی تاثیر و امنیت، تمام مراحل تست و آزمایش را طی کرده است. در جریان این آزمایش‌ها، یکی از داوطلبان نیز جان باخت و همین باعث شد تا آزمایش متوقف و علت مرگ بررسی شود. پس از آنکه مشخص شد مرگ او ربطی به تزریق این واکسن نداشته، بار دیگر آزمایش‌های بالینی از سر گرفته شد.

 

واکسن‌های کووید۱۹ دقیقا چه کاری در بدن انجام می‌دهند؟

دو واکسنی که تاکنون در ایالات متحده آمریکا تایید شده است یعنی فایزر-‌بیون‌تک و مدرنا، از کدهای ژنتیکی برای ایجاد پاسخ ایمنی در بدن استفاده می‌کنند. به این نوع واکسن‌ها mRNA گفته می‌شود.

این واکسن‌ها سلولهای انسانی را تغییر نمی‌دهند، بلکه فقط به بدن دستورهایی برای ایجاد ایمنی در برابر کووید۱۹ می‌دهند.

در ساخت واکسن آکسفورد نیز از ویروسی بی‌خطر استفاده شده که شباهت زیادی به این ویروس همه‌گیر دارد. واکسن‌ها گاه حاوی موادی مانند آلومینیوم نیز هستند که باعث پایداری یا تأثیر بیشتر بر بدن می‌شوند.

 

آیا واکسن‌ها باعث بیماری افراد می‌شوند؟

خیر؛ هیچ مدرکی وجود ندارد که ثابت کند دُز کم تزریق این واکسن‌ها باعث بیماری می‌شود. واکسن‌ها به شما بیماری نمی‌دهند بلکه در عوض به سیستم ایمنی بدن شما کمک می‌کنند تا عفونت موجود در بدن را شناسایی و با آن مبارزه کنند.

برخی از افراد پس از واکسیناسیون علائم خفیفی مانند درد عضلانی یا افزایش دما را نشان داده‌اند. اما این بیماری نیست، بلکه پاسخ بدن به واکسن است.

 

واکسینه بشوم یا نه؟

شواهد علمی زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد واکسیناسیون بهترین راه تقویت سیستم دفاعی بدن در برابر عفونت‌های جدی است. همچنین به نظر می‌رسد واکسن کووید۱۹ مانع از ابتلای شدید افراد به این بیماری می‌شود و می‌تواند جان آنها را نجات دهد.

هنوز مشخص نیست که چه تعداد از مردم جامعه باید واکسینه شوند تا انتشار ویروس کرونا تحت کنترل و ایمنی جمعی بوجود آید و نیاز به واکسیناسیون بیشتر نباشد؛ بنابراین واکسینه شدن حداکثر افراد در این مرحله، ضروری به نظر می‌رسد.

 

آیا ما به‌زودی واکسنی در دنیا علیه ویروس کرونا خواهیم داشت؟

پاسخ به این سوال سخت و نیازمند صبر برای دستیابی به نتایج نهایی ۱۱ واکسن پیشرو فاز نهایی است. گاهی به دلیل مشکلاتی مانند ایجاد علائم ناشناخته سبب توقف کار می‌شود، چون باید شرکت‌ها از بی‌خطر بودن کامل واکسن اطمینان حاصل کنند، اما اکثر شرکت‌های تولیدکننده پیش‌بینی کرده‌اند که واکسن اواخر سال میلادی و اوایل سال جدید وارد بازار می‌شود.

دو کشور چین و روسیه نیز اعلام کرده‌اند که واکسن‌های آن‌ها که در واقع همان واکسن‌های تایید نشده در فاز ۳ هستند، در ماه آینده به بازار عرضه می‌شود.

 

با توجه به اینکه هر فرد احتمال دارد چندبار به ویروس آلوده شود آیا این موضوع در میزان ایمنی زایی واکسن تاثیر می‌گذارد؟

داستان واکسن با آلودگی طبیعی بسیار متفاوت است و جای نگرانی بسیاری در این خصوص وجود ندارد. در واکسن یا به عبارت درست‌تری واکسیناسیون، دوز بیشتری از بخشی از ویروس را دریافت می‌کنیم که توانایی تحریک سیستم ایمنی را دارد، ولی بیماری‌زا نیست. این موضوع می‌تواند سبب تحریک بیشتر سیستم ایمنی شود.

در واکسیناسیون گاه نیاز است که چند بار با فاصله منظم، تزریق واکسن انجام شود تا سبب تحریک  بیشتر و مناسب‌تر سیستم ایمنی شود و درنهایت، در واکسن از مواد همراه (ادجوانت) استفاده می‌شود که خود، سبب ماندگاری بیشتر واکسن در بدن و تحریک بیشتر سیستم ایمنی خواهد شد.

 

چه چالش‌هایی در زمان تولید و عرضه واکسن در آینده وجود دارد؟

با توجه به اینکه تمام دنیا درگیر این بیماری شده است، هرگونه بحث درباره تولید واکسن موجب ایجاد حساسیت‌های بسیاری می‌شود؛ اما مهم‌ترین موضوع که امروزه درباره‌ آن تحقیق می‌کنند، بحث تولید الزامات لازم به همراه واکسن‌ها مانند سرنگ‌های ویژه هر نوع واکسن، بسته‌بندی آن‌ها و همچنین سیستم حمل و نقل واکسن است؛ چون بعضی واکسن‌ها نیازمند شرایط خاصی در زمان جابه‌جایی هستند.

 

آیا وقتی واکسن تولید شود همه مردم دنیا می‌توانند همزمان از آن استفاده کنند؟

مسلما جواب خیر است. به دلیل اینکه اکثریت دنیا درگیر این بیماری شده‌اند و تولید این مقدار نیازمند زمان است، چنین انتظاری معقول نیست؛ اما سازمان بهداشت جهانی این موضوع را پیگیری می‌کند که همه بتوانند به یک میزان و بدون محدودیت به واکسن تولید شده دسترسی داشته باشند.  قابل پیش بینی است که مسائل سیاسی در این موضوع اثرگذار خواهند بود؛ به طور کلی طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی کادر درمان، سالمندان و افراد با بیماری خاص در اولویت هستند.

اگر واکسن وارد بازار شود نیاز به استفاده از ماسک است؟

به دلیل اینکه واکسن ممکن است در همه افراد ایمنی‌زایی ایجاد نکند و تعداد زیادی هنوز مستعد آلودگی باشند، بنابراین باید تا مدت طولانی بعد از عرضه واکسن تمامی پروتکل‌های بهداشتی را به طور دقیق رعایت کرد تا اکثریت افراد بیمار بهبود یابند و نرخ آلودگی کاهش یابد.

 

آیا واکسنی که فقط روی ۵۰ درصد افراد یک جامعه موثر باشد می تواند واکسن مناسبی باشد؟

جواب آری است. این موضوع صحیح است که هنوز ۵۰ درصد افراد جامعه حساس هستند و مصونیت ۵۰ درصد از افراد جامعه به قطع زنجیره انتقال و کاهش راندمان انتقال بیماری بسیار کمک می‌کند.

 

آیا واکسن آنفولانزا سبب محافظت در مقابل ویروس کرونا می‌شود؟

خیر. ساختار پروتئینی این دو ویروس کاملا متفاوت و از دوخانواده ویروسی کاملا مجزا هستند؛ بنابراین واکسن آنفولانزا نمی‌تواند مقاومت به این ویروس را افزایش دهد.

 

چه اتفاقی می افتد اگر ویروس کرونا و آنفولانزا با هم اپیدمی شوند؟

واقعیت این است که هنوز به درستی نمی دانند وقتی این دو ویروس با هم باشند چه مسائل و مشکلاتی را ایجاد می‌کند؛ اما مسلما به دلیل شباهت علائم، کار تشخیص بیماری را بسیار مشکل‌تر و سیستم درمانی را دچار مشکلات جدی‌تری می‌کنند؛ همچنین آلودگی همزمان دو ویروس در یک فرد نیز پیش بینی شده که ممکن است سبب تشدید علائم شود.

 

آیا دارویی برای درمان ویروس وجود دارد؟

تا به‌حال هیچ دارویی برای درمان قطعی ویروس گزارش نشده است؛ اما چندین دارو به‌منزله کاهش‌دهنده علائم و یا تسریع‌کننده بهبودی توصیه شده‌اند. با وجود این، هیچ دارویی وجود ندارد که بتواند میزان مرگ و میر را کاهش دهد؛ همچنین در خصوص تاثیرگذاری این داروها نیز هنوز بحث‌های زیادی وجود دارد.

 

بهترین پروتکل  بهداشتی تا به‌حال چیست؟

رعایت فاصله اجتماعی حداقل ۲ متر، استفاده از ماسک‌های مناسب (ماسک ان ۹۵ برای کادر درمانی و ماسک جراحی سه لایه برای مردم عادی) و شست‌وشوی مرتب دست‌ها با آب، صابون و الکل ۷۰ درصد. نکته مهم و قابل ذکر این است که ماسک‌ها وقتی بیشترین تاثیر را در محافظت دارند که اولا فاصله اجتماعی مناسب با طرف مقابل رعایت شود و ثانیا هر دو نفر از ماسک استفاده کنند.

 

واکسن ایرانی کرونا "احتمالا تا اواخر بهار آماده می‌شود"

آغاز فاز اول تست انسانی واکسن ایرانی کرونا با ۵۶ نفر آغاز می‌شود. مقامات گفتند احتمالا اگر همه چیز با موفقیت پیش رود تا اواخر بهار این واکسن آماده می‌شود. در توییتر نیز طوفان توییتری با هشتگ "واکسن بخرید" آغاز شده است.

 

مینو محرز که محقق اصلی پروژه تولید واکسن ایرانی کرونا است، همچنین تصریح کرد: «از آنجایی که شیوع بیماری کووید ۱۹ در سطح شهر زیاد است و ممکن است آنتی‌بادی افراد دچار اشکال شود، در سری اول داوطلبین در یک جای خاص نگهداری می‌شوند و بعد از اینکه نوبت دوم تزریق را انجام دادند، وضعیت آنتی‌‌بادی‌شان چک می‌شود.»

او در مورد شرایط داوطلبان شرکت در تست انسانی واکسن کرونا هم توضیح داد که "این افراد باید کاملا سالم باشند و در عین حال نباید سابقه ابتلا به کووید۱۹ را داشته باشد و آنتی‌بادی‌اش باید منفی و بین ۱۸ تا ۵۰ سال باشد".

 

"از اواخر بهار واکسن کرونای ایرانی آماده می‌شود"

محرز در ادامه تاکید کرد اگر همه چیز با موفقیت پیش رود و سازمان جهانی بهداشت واکسن ایرانی را تایید کند، نهایتا می‌توان اواخر بهار این واکسن را داشت.

به گفته او در بهترین صورت اگر واکسن کرونای ایرانی تست‌های ضروری را انجام دهد و از سوی سازمان جهانی بهداشت تایید شود، بیش از شش ماه طول خواهد کشید تا مورد استفاده قرار گیرد.

این در حالی که بسیاری از کشورهای جهان از جمله بریتانیا، آمریکا، آلمان، عربستان واکسیناسیون را آغاز کرده‌ یا به زودی آغاز می‌کنند. اسرائیل حتی اعلام کرده است که تا سه ماه دیگر همه شهروندان این کشور واکسن دریافت خواهند کرد.

 

در ایران هم درخواست‌ها برای آغاز هرچه زودتر واکسیناسیون افزایش یافته است.

"حتی ونزوئلا و پاناما واکسن خریدند، آقای نمکی!"

کاربران توییتر یکشنبه شب ۳۰ آذر (۲۰ دسامبر) در شبکه‌های اجتماعی طوفان توییتری با هشتگ "واکسن بخرید" به راه انداختند تا مسئولان را وادار به خرید واکسن خارجی کرونا بکنند.

در یکی از درخواست‌ها خطاب به نمکی، وزیر بهداشت نوشته شده است که حدود ۸۰ کشور از جمله اکوادور، پاناما، قزاقستان و حتی ونزوئلا هفت میلیارد دوز واکسن فایزر خریداری کردند، اما نام ایران در فهرست خریدارن واکسن کرونا مشاهده نمی‌شود.

ژیلا بنی‌یعقوب روزنامه‌نگار ایرانی در حمایت از طوفان توییتری با اشاره به اینکه آمار واقعی قربانیان کرونا در ایران بیشتر است نوشت "دقیقا چندنفر دیگه باید بمیرند تا واکسن بخرید!"

احسان بداغی، روزنامه‌نگار دیگر ایرانی هم نوشته است: «واکسن بخرید؛ می‌خواهیم زنده بمانیم!»

محققان ایرانی قبلا گفته بودند که جمهوری اسلامی از دانش و تکنولوژی تولید واکسن کرونا برخوردار است، ولی زیرساخت‌های لازم را ندارد. 

مقامات جمهوری اسلامی تحریم‌ها، موانع انتقال ارز برای خرید واکسن خارجی و نبود امکانات برای نگهداری واکسن کرونا در دمای منفی ۷۰ را هم "بهانه" کرده‌ و درباره خرید واکسن‌های خارجی اظهارات منتاقضی را بیان کرده‌اند.