بازار ارز یکی از اولین بازارهایی است که زودترین واکنش‌ها را به عوامل مختلف مانند اخبار جنگ یا توافق های بین المللی از خود نشان می دهد. بنابراین نوسان در بازار ارز و نرخ دلار بالاتر از سایر بازارها است. برکسی پوشیده نیست که در اقتصاد ایران قیمت کالاها مانند آهن آلات به ویژه قیمت میلگرد و آهن با نرخ دلار و بازار ارز همگرایی بالایی دارند. به این ترتیب قیمت میلگرد هم با خبر شروع درگیری های اخیر در منطقه، دچار افزایش مقطعی شد تا سرانجام به حالت نوسان برسد. حال کارشناسان منتظر هستند تا ببینند سرنوشت قیمت میلگرد و سایر آهن آلات در هفته‌های آتی به کجا ختم می‌شود.

قیمت میلگرد در نیمه دوم 1402

به عنوان نمونه قیمت میلگرد ۱۴ اصفهان، که اواخر فصل تابستان و اوایل پاییز 1402 را با نوسان در کانال 24 الی 25 هزار تومان پشت سر نهاد، تنها یک روز پس از خبر جنگ و حماس و اسرائیل وارد کانال 26 هزار تومان شد. این افزایش هزار تومانی در نتیجه افزایش 3 هزار تومانی نرخ ارز بود که البته به سمت 51 هزار تومان وارد فاز اصلاح شد. عدم رشد بیشتر قیمت میلگرد و به ویژه نرخ دلار به دلایلی بستگی دارد که در ادامه به بررسی آن می‌پردازیم.

بازار ارز

یکی از بارزترین دلایل واکنش بازار ارز به درگیری ها در منطقه احتمال ورود مستقیم کشورها بوده است؛ اما در این یک ماه اخیر آنچه از مصاحبه‌ها و تحلیل‌های منطقه‌ای می‌توان دریافت این است که هیچ یک از طرف‌های قدرتمند این تنش خواهان رویارویی مستقیم نیستند. کاهش احتمال رؤیایی مستقیم کشورها باعث شد که بازار ارز نسبت واکنش شدید اولیه خود کمی اصلاح قیمتی انجام دهد. هم‌زمان با این اصلاح، قیمت میلگرد هم دوباره به زیر 25 هزار تومان برگشته است. هرچند با ادامه تنش و حضور سایه جنگ در منطقه، نرخ ارز در کانال 51 الی 52 هزار تومان در حال نوسان است. به این ترتیب با کوچک‌ترین افزایش تنشی که پای کشورها را مستقیماً به درگیری باز کند، شاهد رشد قیمت‌ها در بازار ارز و افزایش نرخ آهن آلات مانند قیمت میلگرد خواهیم بود.

رکود تورمی بلای چند سال اخیر بازار آهن و میلگرد

یکی از بدترین پیامدهای اقتصاد تورمی، رکود در بازارها است. این رکود معمولاً پس از وارد شدن هر شوک تورمی به بازار ایجاد می‌شود. شوک تورمی که در آن قیمت کالا‌ها به صورت جهشی و با کاهش ارزش پول ملی افزایش می‌یابد. همان‌طور که می‌دانید قیمت میلگرد و سایر آهن آلات در زمستان 1401 و هم‌زمان با رشد 100 درصدی قیمت دلار، دچار افزایش قیمت شد به گونه‌ای که میلگرد از کانال 17 هزار تومان وارد کانال 30 هزار تومان شد. تورم با کاهش قدرت خرید و هم‌چنین کاهش رونق در صنایع مصرف‌کننده باعث می‌شود که چرخه تولید تا مصرف در کالاها به کندی بچرخد. ساختمان سازی به ویژه مسکن اصلی‌ترین صنعت مصرف‌کننده آهن آلات به ویژه تیرآهن و میلگرد است که در چندین سال پیش رو به افول نهاده است. توقف مسکن سازی دولتی به دلیل نبود بودجه، کاهش بازدهی، افزایش سوددهی در بازارهای موازی، رکود در بازار مسکن به دلیل عدم نقدینگی و تورم در قیمت زمین و هزینه ساخت باعث شده است تا سرمایه‌گذاری در این بخش به کمترین میزان خود در سال‌های اخیر برسد.

این کاهش ساخت و ساز باعث کاهش تقاضا برای مصرف میلگرد می‌شود. در صورتی که با توجه به تولیدکنندگان فراوان میلگرد مانند میلگرد اصفهان، میلگرد ابهر ، راد و ... تولید میلگرد در ایران در حالت اشباع قرار گرفته است. این عدم تناسب در میزان عرضه و تقاضا باعث می‌شود که قیمت میلگرد وارد دوره‌های رکودی چندماهه شود.

از دست دادن بازارهای منطقه

تحریم‌های غرب علیه روسیه باعث شد که تولیدکنندگان فولادی این کشور به منطقه خاورمیانه و آسیا وارد شوند. ترکیه یکی از صادرکنندگان فولاد به اسرائیل است. پس از جنگ حماس و اسرائیل و افزایش تنش میان ترکیه و اسرائیل امکان دارد که این کشور برای مازاد ده درصد فولاد خود به دنبال بازار جدیدی باشد. این وضعیت به علاوه وضع تعرفه‌های صادراتی، عدم امکان صادرات به کشورهای غیر از منطقه، وضعیت بد اقتصادی در کشورهایی که امکان صادرات آسان به آن‌ها وجود دارد و ... باعث می‌شود که حتی صادرات میلگرد هم نتواند رکود را از بازار میلگرد ایران دور کند.

برزخ توافق هسته‌ای و قیمت میلگرد

خبر نزدیکی به توافق با کشورهای غربی و به هم خوردن همه چیز باعث شده است که اقتصاد ایران همواره در یک برزخ بلاتکلیفی به سر ببرد. در این ماه‌ها هم افزایش احتمال توافق هسته‌ای میان ایران و دولت بایدن باعث شده است تا بازار آهن و قیمت میلگرد نیز وارد دوره انتظاری جدیدی شود. چرا که در صورت انجام توافق هسته‌ای، نرخ ارز و بالطبع آن سایر کالاها کاهش خواهد یافت و بسیاری از افراد در بخش تقاضا منتظر هستند تا با کاهش قیمت میلگرد برای خرید آهن آلات و شروع سرمایه‌گذاری در بخش ساخت و ساز اقدام کنند. در نمودار نرخ میلگرد هرکدام از دوره‌های رکودی قبل از انفجار قیمتی مشخص است.

شرایط نامساعد بازار جهانی فولاد

چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده فولاد در جهان هم چنان مانند امریکا و اروپا درگیر رکود، افزایش نرخ بهره و سیاست‌های انقباضی است. همه این مسائل باعث کاهش تقاضا برای فولاد در جهان شده و این صنعت را وارد دوره رکودی کرده است.

سخن پایانی

بازار آهن آلات و به ویژه میلگرد در دوران رکود خود به سر می‌برد. غیر از این دوران رکود، برای آینده قیمت میلگرد دو سناریو قابل‌تصور است. افزایش جهشی نرخ دلار به دلیل تورم یا جنگ که باعث افزایش قیمت میلگرد خواهد شد و یا کاهش قیمت میلگرد به دلیل توافق هسته‌ای و رشد اقتصادی کشور که به نظر می‌رسد احتمال کمتری برای این سناریو وجود دارد. بنابراین چرخه جهش تورمی قیمت و رکود پس از آن برای آینده قیمت میلگرد قابل‌تصورتر خواهد بود چراکه عدم ثبات در سیاست های اقتصادی، تورم و رشد اقتصادی منفی و هم چنین وجود چشم‌انداز تاریک از آینده بازارهایی نظیر بازار مسکن و کاهش تقاضا هم چنان پاربرجا است.