به گزارش شما و اقتصاد: نام بلاکچین را کسانی که با بازار ارزهای دیجیتال و رمزارزها مانند بیت کوین آشنا باشند، بارها شنیده‌اند. در جستجوهای گسترده گوگل که درباره آشنایی با بلاک‌چین انجام می‌دهیم اصولا با این جمله «بلاک چین یک دفتر کل توزیع شده، غیرمتمرکز و عمومی است» روبرو می‌شویم. در این گزارش سعی شده که تعریفی ساده از فناوری زنجیره بلوکی یا همان تکنولوژی بلاکچین ارائه دهیم تا به پاسخ سوال‌مان در رابطه با اینکه آیا بلاکچین فقط مربوط به رمزارزها می شود یا در جاهای دیگر هم کاربرد دارد، برسیم. تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

بلاک چین چیست؟

بلاکچین (Blockchain) یا زنجیره بلوکی؛ فناوری نوظهوری است که تحولات عظیمی در حوزه تکنولوژی بوجود آورده است. بلاک چین (Blockchain) از دو کلمه بلاک (Block) و چین (Chain) تشکیل شده است. معنای لغوی بلاک چین، زنجیره بلاک (زنجیره بلوک) است؛ زمانی که در مورد زنجیره و بلاک در بلاکچین صحبت می‌کنیم، در واقع در مورد زنجیره‌‌ای از اطلاعات دیجیتالی صحبت می‌کنیم و هر بلاک این اطلاعات را در خود نگهداری می‌کند.

برای درک بهتر مطلب می‌توان خریدهایی اشاره کرد که اکثر ما از فروشگاههای اینترنتی انجام می‌دهیم، مثلا یک محصول را به صورت آنلاین از یک فروشگاه اینترنتی خریداری کرده‌اید، بعد از مدتی، مجدد تصمیم می‌گیرید که یک خرید دیگر انجام دهید. حتی اگر جزئیات خرید جدید شما با خرید قبلی‌تان تقریباً یکسان به نظر برسد، سایت فروشگاه اینترنتی می‌تواند در سبد خرید، ۲ خرید شما را از هم جدا کند؛ بنابراین، به دلیل کدهای منحصر به فردی که در بالا به نام هش عنوان شد، ما می‌توانیم بلاک‌ها را از هم جدا کنیم.

هش (Hash) هر بلاک رشته‌ای از کارکترها می‌باشد که با توابع خاصی ایجاد شده است. هش مربوط به هر داده یا ورودی، منحصر به فرد بوده و همیشه ثابت می‌باشد. این ویژگی منحصر به فرد از تغییر و دستکاری اطلاعات ذخیره شده روی هر بلاک بلاک‌چین جلوگیری می‌کند.

مثالی که در بالا برای ذخیره یک خرید واحد از فروشگاه اینترنتی عنوان شد، در واقعیت با بلاک در بلاک چین کمی متفاوت است. چرا که فناوری بلاکچین ساختاری است که سوابق معاملاتی (بلاک‌ها) را به صورت پایگاهی از داده‌ها به نام «زنجیره یا Chain» در شبکه‌ای از «گره‌ها یا Node ها» که به صورت نظیر به نظیر (peer-to-peer) به یکدیگر متصل شده‌اند، ذخیره می‌کند. به کل این مجموعه یک «دفتر کل دیجیتال یا digital ledger» می گویند.

اگر بخواهیم به زبان ساده بگوییم بلاک چین چیست؟ باید آن را به صورت زنجیره‌ای بلند از داده‌ها در نظر بگیریم. داده‌ها در واقع شامل تراکنش‌هایی هستند که در شبکه انجام می‌گیرند. سوابق تراکنش‌ها در بسته‌هایی به نام بلاک ذخیره می‌شوند. هر بلاک بعد از تکمیل و تأیید اطلاعات آن، به انتهای زنجیره اضافه می‌شود. این زنجیره از بلاک‌ها که به آن بلاک چین می گوییم در گره‌ها یا نودهای شبکه ذخیره می‌شوند. گره‌ها کامپیوترهایی هستند که وظیفه ذخیره کل اطلاعات شبکه را دارند و یک نسخه از تمام داده‌ها در آن‌ها ذخیره می‌شود.

تاریخچه تکنولوژی بلاکچین

تاریخچه بلاکچین به سال 1991 باز می‌گردد. برای اولین بار افرادی با نام‌های استوارت هابر (Stuart Haber) و اسکات استورنتا (W. Scott Stornetta) موفق شدند چندین سند را بر روی یک بلوک گرد هم آورند. پس از آنها، ساتوشی ناکاموتو در سال 2008 برای اولین بار با ایجاد ارز رمزنگاری شده بیت‌کوین (Bitcoin)، اولین پایگاه ثبت اطلاعات مبتنی بر بلاک‌چین را ارائه کرد. در واقع این سال آغاز معروفیت بلاکچین و ارزهای دیجیتال بیتکوین به عنوان پروژه‌ای مبتنی بر این فناوری است. با گذشت زمان بلاکچین روز به روز گسترده‌تر و همگانی‌تر شد.

3دلیل اصلی برای نیاز به بلاکچین

مالکان کسب و کارهای دیجیتال به فکر استفاده از این فناوری در جهت پیشرفت امور خود افتادند و در نهایت نیاز به استفاده از این فناوری در همه دنیا احساس شد. اما سه دلیل اصلی برای نیاز به بلاکچین وجود دارد:

1- بلاک چین با توجه به ساختار طراحی شده‌اش به قدرت پردازش بالاتری نسبت به محاسبات داده‌های معمولی نیاز دارد. طراحی بلاک چین بر اساس رمزنگاری تعریف شده است و رمزگذاری و رمزگشایی داده‌ها طبیعتاً یک امر پرهزینه است. امروزه کامپیوترها به لطف پردازنده های مدرن توسعه یافته از قدرت پردازش بیشتری برخوردارند که این امر منجر به رشد تقاضا برای استفاده از این فناوری شده است.

2- جرایم سایبری در چند سال گذشته چند برابر شده است. هک بیش از یک میلیارد حساب یاهو، لو رفتن اطلاعات کاربران در فیسبوک و افزایش آسیب های بدافزارها تنها چند مورد از این جرایم هستند. در واقع روزانه بیش از یک میلیون تهدید سایبری منتشر می‌شود که این به خودی خود توجه بیشتری به امنیت را ایجاد می‌کند. امروزه امنیت سایبری یکی از بزرگترین چالش‌های مالکان کسب و کارهای اینترنتی است. بلاک چین با استفاده از سیستم رمزنگاری قدرتمند خود تا حدودی این نیاز را پاسخ می‌دهد.

3- بیت کوین و  سایر ارزهای دیجیتال یکی از بزرگترین دلایل افزایش محبوبیت Blockchain هستند. بیت کوین یک ارز دیجیتال است که توسط شخصی ناشناس به نام ساتوشی ناکاموتو ایجاد شده است که از فناوری بلاکچین برای ایجاد و توزیع ارز دیجیتال امن استفاده کرده است.

آیا تکنولوژی بلاک‌چین فقط در ارزهای دیجتال استفاده می‌شود؟

در جواب این سوال باید ابتدا به نقش بلاک‌چین در رمزارزها و میزان استفاده ای که از این فناوری می‌توان به کار گرفت، اشاره کرد.

همان‌طور که در ابتدای مطلب گفته شد، معروف‌ترین کاربرد فناوری زنجیرهٔ بلوک، رمز ارز بیت‌کوین است.

بلاکچین؛ سیستمی برای ثبت و ضبط داده‌ها به حساب می‌آید. این داده‌ها می‌توانند برای نمونه تراکنش‌های بانکی باشند یا اسناد مالکیت، قرارها، پیام‌های شخصی یا دیگر اطلاعات. ویژگی زنجیرهٔ بستگی این است که کار ذخیرهٔ این داده‌ها بدون وجود یک مدیر و صاحب‌اختیار مرکزی امکان‌پذیر است و نمی‌توان با تخریب یک نقطهٔ مرکزی داده‌های ذخیره‌شده را تحریف یا نابود کرد.

فناوری بلاک چین موضوعات مختلفی از جمله امنیت و اعتماد را پوشش می‌دهد. ارز دیجیتال فقط یک نمونه استفاده از تکنولوژی بلاکچین است. بیت‌کوین و اتریوم از اصلی‌ترین نمونه‌های این بلاکچین هستند. همانگونه که از عنوان این بلاکچین‌ها مشخص می‌باشد، در این نوع، فناوری بلاکچین بصورت عمومی بوده و انحصار در آن معنی ندارد.

البته تایید فعالیت‌ها توسط افراد منتخب و به صورت انحصاری انجام می‌شود. این افراد می‌توانند یک مقام ارشد، یک رئیس، یک کارمند و یا یک موسسه باشد که به این حالت بلاکچین انحصاری عمومی گفته می‌شود و مشتریان می‌توانند با استفاده از روش‌های تعیین شده بر روی محصول مانند کد QR به تمامی این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.

اولین کاربرد بلاک چین قراردادهای هوشمند می‌باشد. استفاده از این نوع قراردادها برای شرکت‌های بزرگی که ارتباطات زیادی را پردازش می‌کنند مناسب است.

احراز هویت دومین کاربرد بلاکچین می‌باشد. در حال حاضر برخی از سازمان‌ها امکان تایید احراز هویت را برای کاربران خود به صورت آنلاین بوجود آورده‌اند. در این سرویس‌ها صحت کارت شناسایی اسکن شده‌ی فرد بررسی می‌شود. اما زیرساخت‌های لازم برای انجام این کار بسیار پرهزینه است.

کاربرد دیگر فناوری بلاک چین می‌تواند در فرایند رای گیری باشد. مهم‌ترین کاربرد آن کاهش احتمال تقلب در فرایند رای گیری است. همانطور که در ابتدای مقاله بیان شد اطلاعات ثبت شده در یک بلاک چین قابل حذف و تغییر نمی‌باشد.

دفتر اسناد رسمی یکی دیگر از موارد کاربرد فناوری بلاک چین می‌باشد. در شرایط فعلی، اسناد و مدارک افراد و موسسات در سازمان‌های ثبت احوال و بر روی کاغذ ثبت و ذخیره می‌شود که همین امر علاوه بر سخت‌تر شدن کار سازمان ثبت احوال، احتمال بروز خطا و اشکال در ثبت اطلاعات افراد را افزایش می‌دهد و در نتیجه می‌توان به راحتی در این اطلاعات تغییر ایجاد کرد. اما در فناوری بلاک چین این اطلاعات با استفاده از دانش رمزگذاری در بلاک‌ها ذخیره می‌شوند.

همچنین به دلیل امنیت بالای بلاک چین می‌توان از این فناوری در بازار بورس نیز بهره برد. این کار می‌تواند باعث افزایش راندمان کاری و امنیت در بورس شود.

و در نهایت می‌توان از این فناوری در انتشار دیجیتال خدمات گوناگون نیز بهره برد. ناشران و تبلیغ کنندگان می‌توانند از آن برای نشر و تبلیغات خود استفاده کنند.

البته طبیعتا بلاک چین نیز همانند هر فناوری دیگری معایبی دارد. اگرچه بلاک چین شبکه‌ای با امنیت بالا است اما ممکن است این شبکه هدف حمله‌هایی از قبیل حمله 51 درصد قرار بگیرند. راندمان پایین بلاک چین‌ها به ویژه آنهایی که از الگوریتم اثبات کار استفاده می‌کنند از دیگر معایب این فناوری می‌باشد. همچنین تغییر کد و اصلاح اطلاعات ثبت شده در بلاکچین اغلب به یک هاردفورک نیاز دارد.

با توجه به تعریف زنجیره بلوک و تکنولوژی بلاکچین و همچنین کارکرد و دلایل نیاز استفاده از این فناوری می‌توان فهمید که بلاک‌چین فقط مختص رمزارزها نیست بلکه از این تکنولوژی می‌توان در زمینه های بسیار اقتصادی، معاملات، کسب و کار و همچنین داده‌ها و پایگاه‌های توسعه‌ای مالی و فناوری استفاده کرد.