به گزارش شما و اقتصاد: زهره مولوی کارشناس این دفتر در مطلبی به صنعتی شدن پست و خروج از انحصار دولتی پرداخته است که متن آن در ادامه آمده است.

صنعت خدمات پستی به فعالیت‌های تجاری شرکت‌های پست و شرکای آن اطلاق می‌شود که برای جمع‌آوری، حمل‌ونقل و ارایه خدمات پستی (یا بسته‌های کوچک) در مقیاس ملی یا بین‌المللی فعالیت می‌کنند. بازار خدمات پستی نیز بر اساس نوع اعم از خدمات پستی سریع و خدمات پستی استاندارد، اقلام (نامه و بسته)، مقصد (داخلی و بین‌المللی) و جغرافیا (امریکای شمالی، اروپا، آسیا- اقیانوسیه و سایر نقاط جهان) تقسیم‌بندی می‌شود.

 شبکه ارسال مراسلات پستی در کشورهای توسعه‌یافته سال‌هاست از انحصار خارج شده است. در اغلب این کشورها، شرکت‌های بزرگ توانسته‌اند طیف گسترده‌ای از زیرساخت‌ها و خدمات متنوع را برای جذب مشتری عرضه کنند، در مقابل شرکت‌های کوچک‌تر نگاه تخصصی به بازار دارند و خدمات مورد نیاز را به مشتری ارایه می‌دهند.

در این میان آنچه حائز اهمیت است اینکه تقریبا در همه این کشورها، شرکت پست دولتی بیشتر نقش کنترل بازار را در دست دارد. شرکت‌های پستی اگرچه رقیب یکدیگر  به شمار می‌آیند اما برای توسعه کمی و کیفی خدمات، دست به هم‌افزایی زده و از ظرفیت‌های یکدیگر نیز بهره می‌برند. به عنوان مثال، شرکت‌های پستی تحویل سریع مرسوله مانند فدرال اکسپرس (Fedex) و (Ups) تحویل مرسوله به منازل مسکونی را به شرکت پست دولتی امریکا (Usps) سپرده‌اند و در مقابل حمل‌ونقل بار هوایی پست دولتی امریکا را این دو کشور انجام می‌دهند.

شرکت پستی ایالات‌متحده امریکا برای توسعه سرویس تحویل بسته در روز بعد، یک سرویس جدید و ارزان‌تر به نام «ارتباط محلی» ایجاد کرده است. این سرویس به فرستنده این امکان را می‌دهد که بسته حاوی سند تا وزن ۱۳ اونس و ارزش ۲.۹۵ دلار را در قالب خدمات درجه یک ارسال کند. دولت امریکا مصمم است این سرویس را توسعه داده و خدمات ارتباط منطقه‌ای و ملی را نیز راه‌اندازی کند.

تحلیل بازار خدمات پستی

گسترش ویروس کرونا، اغلب کشورهای جهان را مجبور به تعلیق فعالیت‌های عمومی کرد و نگاه دولت‌ها، شرکت‌ها و مردم را به سیستم پست تغییر داد. هر چند که در ابتدای همه‌گیری (سال ۲۰۲۰)، ارسال مراسلات پستی افت نسبتا محدودی را تجربه کرد اما پس از آن روند رو به توسعه و صنعتی شدن را شتاب بخشید. پیش‌بینی می‌شود بازار خدمات پستی در پنج سال آینده (۲۰۲۸-۲۰۲۳) رشد قابل ملاحظه‌ای را تجربه کند.

 براساس گزارش شرکت پستی بین‌المللی (IPC)، درآمد بسته در سال ۲۰۲۰، حدود ۱۹.۳ میلیارد یورو (۲۱.۷ میلیارد دلار) افزایش یافت، درحالی که درآمد پستی در سایر بخش‌ها ۶.۱ میلیارد یورو (۶.۸ میلیارد دلار) کاهش یافت. شرکت پستی بین‌المللی (IPC) ارایه‌‌دهنده راهبرد و استراتژی به صنعت پست در جهان به منظور ارتقای کیفیت خدمات است. در سال‌های اخیر، صنعت خدمات پستی در تعامل با تجارت الکترونیک، وارد دوره جدیدی از خدمات‌رسانی، توسعه و تغییر شیوه‌های مدیریتی و اجرایی شده است. پست و مشاغل پستی کم‌کم از انحصار دولتی خارج و به سمت تجاری شدن با سبد متنوعی از خدمات در حال حرکت هستند.  

در حال حاضر، برترین شرکت‌های خدمات پستی جهان که روند صنعتی شدن را با شتاب بیشتری دنبال می‌کنند عبارتند از: پست ایالات‌متحده، آلمان، فرانسه و ژاپن. این شرکت‌ها مسیر توسعه‌یافتگی را بازاریابی و ارتباط مستقیم با متقاضیان دریافت خدمات، می‌دانند.  با متصل شدن خدمات پستی به فناوری‌های ارتباطی، پیش‌بینی می‎شود به‌کارگیری وسایل نقلیه خودکار و بدون راننده، مجهز به نقشه‌های دیجیتالی، مطابق آنچه در پست ژاپن دنبال می‌شود، آینده صنعت پست را متحول سازد.

تجارت الکترونیک فرصتی برای توسعه خدمات پستی

تجارت الکترونیک یک فرصت فوق‌العاده برای خدمات پستی است زیرا مشتریان راحت‌تر سفارشات خود را از بازارهای مجازی تهیه می‌کنند و هر روز فروشگاه‌های سنتی بیشتری به فضای دیجیتال می‌پیوندند. با ادامه این روند و افزایش حجم فروش آنلاین، فعالان بازار تجارت الکترونیک بیشتر به دنبال کانال‌های مقرون به‌صرفه، برای تحویل و جمع‌آوری اقلام خریداری شده مشتریان هستند.

شرکت‌های پستی با تجربه‌ای که در تحویل کالا در دورترین نقاط دارند، شرکای خوبی برای کسب‌و‌کارهای اینترنتی به شمار می‌آیند. برای مثال، در کنیا، مشارکت بین بازار آنلاین جومیا و شرکت پست این کشور، خریداران آنلاین را قادر می‌سازد تا اقلامی را که در جومیا خریداری می‌کنند از نزدیک‌ترین اداره پست دریافت کنند.

از سوی دیگر، هنوز بسیاری از شرکت‌های پستی برای استفاده از این بستر و همکاری سازنده حوزه تجارت الکترونیک آمادگی کافی را ندارند. درحالی که تجارت الکترونیک B۲C با نرخ جهانی ۱۷درصد در حال رشد است، سهم شرکت‌های پست از آن کمتر از ۵ درصد برآورد می‌شود.  

در چنین شرایطی است که شرکت‌های پست باید مسیرتعامل با بخش‌های مختلف زنجیره تامین کالا و خدمات  -که اغلب بر بستر فناوری بنا شده است- را فراهم کنند تا به عنوان یک صنعت پیشرو در عرصه اقتصادی جا باز کرده و توسعه یابند. به عنوان مثال، راه‌اندازی mPost توسط خدمات پستی کنیا، موجب شده هر تلفن همراه به یک آدرس پستی رسمی تبدیل شود و مردم به نامه‌ها و بسته‌های خود در هر نقطه از کشور دسترسی داشته باشند.

توسعه صنعت پست با  به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین

در سه سال آینده شرکت پست بریتانیایی رویال میل، ۵۰ مسیر جدید برای پهپادهای پستی به عنوان بخشی از برنامه به‌کارگیری هواپیماهای بدون سرنشین در ارسال مراسلات ایجاد خواهد کرد.

در سایه مشارکت با شرکت تجاری پهپادهای لجستیکی Windracers، خدمات پستی به جوامع روستایی و کمتر توسعه‌یافته این کشور مانند جزایر اسکلیلی، شتلند و... با سرعت بیشتری ارایه خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود این پهپادها مرسولات تا وزن ۱۰۰ کیلوگرم را برای دو سفر رفت و برگشت روزانه جابه‌جا کنند.

دفتر ارتباطات و امور بین الملل شرکت ملی پست