یارانه نقدی که از آذر سال ۸۹ در قالب طرح هدفمندسازی‌ یارانه‌ها به خانوارهای ایرانی پرداخت می شود مبلغ آن 40 هزار و ۵۰۰ تومان بود. یارانه نقدی توسط احمدی نژاد رییس جمهور وقت ایران به مردم پرداخت شد و پس از گذشت حدود 11 سال همچنان، مبلغ یارانه نقدی تغییری نکرده است. این به آن معنی است که یارانه نقدی هم نمی‌توانست گرهی از مشکلات معیشتی مردم کم کند. دولت سیزدهم در صدد است که ارز 4200 تومانی را حذف کند و مبلغ یارانه نقدی را افزایش بدهد.

افزایش یارانه نقدی خانوارها در سال آینده

جعفر قادری عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی درباره حذف ارز ترجیحی تخصیصی به برخی کالاهای اساسی گفت: در بودجه ۱۴۰۱ بنای دولت بر این است که قیمت نان و دارو اضافه نشود، به طوری که وارد کننده گندم و مواد اولیه تولید دارو، محصول خود را با ارز نیمایی وارد کند ولی عرضه کننده نهایی مابه‌التفاوت ارز نیمایی و ارز ۴۲۰۰ را از دولت بگیرد تا مردم به عنوان مصرف کننده نهایی، نان و دارو را با همان قیمت سابق دریافت کنند. 

وی افزود: البته در لایحه ۱۴۰۱ برنامه دولت این است که نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی را از دریافت ارز ترجیحی حذف کند و در ازای آن اعتبارات ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی برای ۷ دهک درآمدی در نظر گرفته شده تا افزایش احتمالی قیمت کالاهای مرتبط با نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی را جبران کند. 

عضو کمیسیون برنامه و بودجه تصریح کرد: بر این اساس یارانه جدید چهار دهک اول ماهانه حدود ۱۲۰ هزار تومان و سه دهک بعدی ماهانه حدود ۹۳ هزار تومان خواهد شد، به طوری که یک خانوار چهار نفره که در دهک اول تا چهارم قرار دارد ماهانه ۴۸۰ هزار تومان یارانه جدید دریافت می‌کند. این مبلغ برای خانوارهای چهار نفره دهک پنجم، ششم و هفتم نیز ۳۶۰ هزار تومان است. 

قادری با بیان اینکه بدون شک این تصمیم دولت از بروز تورمی بزرگ که ناشی از تداوم سیاست پرداخت ارز ۴۲۰۰ تومانی به چندین قلم کالا بود، جلوگیری خواهد کرد، خاطرنشان کرد: در کمیسیون برنامه در ارتباط با آثار و پیامدهای حذف ارز ترجیحی بحث‌هایی مطرح شده اما رای گیری در این رابطه صورت نگرفته است، با این وجود نه تنها کمیسیون برنامه بلکه کلیت مجلس نیز حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی را به عنوان یک الزام تایید می‌کند. 

وی افزود: حتی مجلس در بودجه ۱۴۰۰ نیز صرفاً در ۶ ماهه اول مجوز تخصیص ارز ترجیحی را صادر کرد و در ۶ ماه دوم دولت را ملزم به حذف ارز ۴۲۰۰ کرده بود؛ بنابراین از مصوبه سال گذشته مجلس نیز می‌توان این استنباط را داشت که موافق حذف ارز ترجیحی است. 

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: بر اساس آنچه که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ آمده، وزارت تعاون مکلف شده تا با در اختیار داشتن سامانه‌های اطلاعاتی، سه‌دهک بالای درآمدی را شناسایی و از دریافت یارانه حذف کند. 

قادری عنوان کرد: بر اساس برخی ارزیابی‌ها هم‌اکنون گردش مالی ۲۲ میلیون نفر از ایرانیان بالای یک میلیارد تومان است که البته ممکن است برخی از آن‌ها مامور خرید در یک دستگاه اجرایی باشند یا اینکه منزل مسکونی خود را جابجا کرده باشند ولی دیگر افراد که دارای گردش مالی بالا هستند دلیلی ندارد که یارانه نقدی دریافت کنند. 

وی درباره گمانه‌زنی‌هایی که پیرامون تغییر نحوه پرداخت یارانه‌های نقدی مطرح می‌شود، گفت: نظر کمیسیون برنامه و بودجه این است که کارت یا حساب الکترونیکی برای مشمولان دریافت یارانه نقدی در نظر گرفته و مبلغ یارانه در حساب آن‌ها شارژ شود تا یارانه‌بگیران امکان انتخاب و خرید چند قلم کالا را از فروشگاه‌های زنجیره‌ای منتخب داشته باشند. 

مشمولان یارانه نقدی جدید چه کسانی هستند؟

اما چه کسانی جزو دهک اول تا هفتم قرار دارند؟ اگرچه دولت نتوانسته هنوز دهک‌ها را به درستی تفکیک کند، اما بر اساس گزارش‌هایی که منتشر شده، درآمد دهک‌های مختلف اعلام شده است. افرادی که درآمد ماهانه آنها کمتر از ۳میلیون و ۶۰۰ هزار تومان باشد، جزو چهار دهک اول درآمدی هستند و احتمالا باید مشمول یارانه ۱۲۰ هزار تومانی شوند.

اما افرادی که درآمد آنها بین ۳ میلیون و ۶۰۰ تا ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان باشد جزو دهک پنجم تا هفتم هستند و مشمول یارانه ۹۰ هزار تومانی می‌شوند.

اگر گفته قادری درست باشد، افرادی که درآمد ماهانه آنها زیر ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است، منتظر یارانه جدید دولت باشند.

اما سوال مهم این است که سال آینده خانوارها در مجموع چقدر یارانه می‌گیرند؟

یارانه جدید دولت در حالی پرداخت می‌شود که گویا قرار نیست یارانه نقدی و معیشتی حذف شود. بر این اساس یارانه‌بگیران سال آینده باید منتظر واریز سه یارانه باشند. یارانه نقدی ماهانه، یارانه معیشتی و یارانه جدید.

به نظر می‌رسد مشمولان یارانه معیشتی، در لیست دربافت‌کنندگان یارانه جدید هم باشند. از طرفی چون این افراد جزو دهک‌های درآمدی پایین محسوب می‌شوند، همچنان در لیست یارانه نقدی هم می‌مانند. اما احتمالا یارانه نقدی دهک‌های هشتم، نهم و دهم حذف می‌شود. یعنی سه دهک درآمدی بالای جامعه و افرادی که حقوق ماهانه آنها بالای ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است.

مجموع یارانه نقدی سال ۱۴۰۱

حالا با این فرض می‌توان گفت خانوارهایی که در هفت دهک اول درآمد قرار دارند، ماهانه باید منتظر دریافت سه یارانه باشند. مبلغ این یارانه برای خانوار چهار نفره بین ۷۱۴ تا ۸۳۴ هزار تومان است. بر این اساس می‌توان گفت یارانه نقدی خانوارها و یارانه معیشتی به قوت خود باقی است و یارانه ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تومانی جدیدی هم قرار است پرداخت شود.

مبلغ یارانه نقدی برای همه افراد ثابت است و ماهانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان است. یک خانوار چهار نفره در هر دهکی که باشد، ماهانه ۱۸۲ هزار تومان یارانه نقدی دریافت می‌کند. جز این یک خانوار چهار نفره ماهانه ۱۷۲ هزار تومان یارانه معیشتی یا یارانه بنزین دریافت می‌کنند. حالا قرار است یارانه جدیدی هم به حساب این خانوارها واریز شود. مبلغ یارانه جدید برای یک خانوار چهار نفره ۴۸۰ یا ۳۶۰ هزار تومان است.

با توجه به اینکه این یارانه قرار است به دهک‌های پایین درآمدی پرداخت شود، می‌توان گفت خانوارهای ۵ تا ۷ دهک اول جامعه هر سه این یارانه‌ها را دریافت می‌کنند.

پس یک خانوار چهار نفره که در دهک اول تا چهارم قرار دارد، سال آینده در مجموع ۸۳۴ هزار تومان یارانه می‌گیرد. یک خانوار چهار نفره که در دهک پنجم تا هفتم قرار دارد ۷۱۴ هزار تومان یارانه نقدی می‌گیرد.

مصرف‌کننده ایجاد نشده و فقط از اتلاف گندم و نان و روانه شدن آن به سمت دامداری‌ها جلوگیری می‌شود.