به گزارش شما و اقتصاد: آمارها نشان می‌دهد که تولید متانول از ۴۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ به ۵۰ میلیون تن در سال ۲۰۲۷ می‌رسد که قسمت عمده این افزایش در ایران است. سهم ایران از بازار جهانی متانول عدد قابل‌توجهی است و کشورمان یکی از بازیگران بزرگ این صنعت محسوب می‌شود. در این بین، شرکت پتروشیمی آپادانا پروژه متانول را با بودجه‌ای معادل ۴۶۲ میلیون یورو و برآورد تولید سالیانه یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن متانول آغاز کرد و طبق اعلام در نیمه نخست سال ۱۴۰۲ به بهره‌برداری می‌رسد.  

رویکرد جهانی به سمت استفاده از متانول در حوزه سوخت در حال حرکت است و به‌عنوان یک اصل سیاست‌گذاری تعریف می‌شود. و این در حالی است که افزایش شدید نرخ خوراک، مساله قطعی گاز، وضع مالیات بر صادرات مواد خام و افزایش قیمت یوتیلیتی تهدیدهای جدی صنعت متانول است.

ایران در سال گذشته، ۸.۶ میلیون تن تولید متانول داشته است که بر اساس برآوردها این رقم در پایان سال ۱۴۰۲ به ۱۲.۲ میلیون تن می‌رسد که به اندازه کل واردات چین است. به اعتقاد کارشناسان، حجم تولید متانول در سال ۲۰۲۷ رشد ۱۸ درصدی و تجارت جهانی افزایش ۲۸ درصدی خواهد داشت، بنابراین رقابت ایران در بازار جهانی سخت‌تر می‌شود و عمده پروژه‌های افزایش ظرفیت تولید متانول در چین خواهد بود.

بنابر اعلام وزارت نفت تا سال ۲۰۲۵، ظرفیت اسمی متانول ایران از ۱۲ میلیون تن به ۲۰ میلیون تن می‌رسد که با در نظر گرفتن ریسک‌های این صنعت و افزایش بهای تمام شده، جای بررسی بیشتری دارد.

با توجه به اینکه در شیوه مدرن تولید متانول، از کاتالیزورهایی استفاده می‌شود که در فشارهای پایین عمل می‌کنند و کارایی موثرتری دارند، نقش و اهمیت گاز در فرایند تولید این ماده باارزش که بعدها در انرژی پاک هم از آن استفاده‌هایی در سطح جهان خواهد شد، اساسی و چشمگیر است. قطعی گاز و محدودیت‌های انرژی گاز سبب کاهش تولید و از دست رفتن زمان برای کسب بازارها و صنایع پایین‌دست این محصول باارزش صنعت پتروشیمی می‌شود.

با توجه به اینکه هلدینگ خلیج فارس، توسعه صنایع پایین‌دستی را در دستور کار قرار داد این شرکت با راه‌اندازی متانول آپادانا بنا دارد زنجیره ارزش متانول را در ایران ایجاد کند، بنابراین فروش متانول آپادانا تضمین شده است و این شرکت سیاست‌گذاری‌های لازم را به‌منظور توسعه و تکمیل زنجیره ارزش برای این طرح داشته است.

شرکت پتروشیمی آپادانا خلیج فارس از شرکت های زیرمجموعه شرکت مبین انرژی خلیج فارس می باشد که اجرای یک واحد متانول در منطقه عسلویه - فاز ۲ با ظرفیت ۱.۶۵۰.۰۰۰ تن تولید محصول در یک سال را برعهده دارد. این شرکت به منظور مدیریت بر اجرای طرح مذکور طی قراردادی مدیریت پیمان (MC) طرح را در سال ۱۳۹۳ به شرکت مدیریت توسعه صنایع پتروشیمی واگذار نموده است. 

گرید متانول تولیدی آپادانا خلیج فارس ۲A، یعنی باکیفیت‌ترین گرید با ۹۹.۹ درصد خلوص است و خوراک این واحد روزانه ۴ هزار مترمکعب متان خواهد بود. اکنون ظرفیت این شرکت روزانه تولید پنج هزار‌تُنی واحد متانول است و سالانه یک‌میلیون‌و ۶۵۰ هزار تُن متانول در سال در این شرکت تولید خواهد شد.

 در طرح متانول پتروشیمی آپادانا، ۱۴۰ میلیون یورو سفارش گذاری داخلی شده و از زمانی که مبین انرژی خلیج فارس سهامدار این طرح شده، پیشرفت پروژه با تامین مالی خوبی که صورت گرفته سرعت یافته و قرار است در مدت زمان کوتاهی بعد از راه‌اندازی متانول، واحد ASU نیز به بهره‌برداری می‌رسد. بازگشت سرمایه متانول در این مجتمع، ۳۶.۶ درصد است که نشان از توسعه کشور دارد؛ زیرا شاخص توسعه کشورها هم‌اکنون براساس مصرف متانول سنجیده می‌شود.

بومی‌سازی صنعت ‌متانول در کشور با استفاده از توانایی و دانش شرکت‌های تولیدکننده تجهیزات و قطعات صنعت پتروشیمی و همچنین ‌شرکت‌های دانش بنیان از شاخص‌های بارز راه‌اندازی این طرح است. بنابر اعلام مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس، با راه‌اندازی متانول آپادانا کار تمام نمی‌شود و گام بعدی ایجاد پایین دستی متانول برای افزایش ارزش افزوده این محصول است.

اهمیت این طرح از آن جهت است که اقدامات پتروشیمی آپادانا در شرایط تحریمی بر مسیر توسعه و تولید قرار دارد، به گونه‌ای که تلاش شده در راه‌اندازی طرح متانول آپادانا خلیج فارس تمامی تجهیزاتی که در داخل وجود دارد از داخل تهیه شود که رقمی حدود ۷۰ درصد تامین تجهیزات داخلی است و تنها کالاهای غیرموجود آن هم از بهترین برندهای دنیا تهیه شده است.

گزارش: لیلا احمدی افشار