شب یلدا | چهارشنبه سوری
اخبار فرهنگی| عنوان شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم عوض شد!| واکنشها به تغییرات اسامی در تقویم
روز گذشته خبری با مضمون تغییر نام شب یلدا در تقویم و افزودن عنوان «روز تکریم همسایگان» در روز سهشنبه آخر سال در فضای مجازی منتشر شد که واکنشهای مختلفی را در برداشته است
به گزارش شما و اقتصاد: بسیاری از کاربران فضای مجازی با انتقاد شدید از تغییر نام شب یلدا و چهارشنبه سوری در تقویم صحبت کرده و از مسئولان پرسیدهاند که چرا آنها سعی دارند نام و عنوانی که مردم با آن خو گرفتهاند را در تقویم تغییر دهند؟
یکی از کاربران در اینباره نوشته است: دوست دارم از مسئولان بپرسم چه دلیلی برای این تغییر نام دارند؟ مگر «شب یلدا» و «چهارشنبه سوری» که از قدیم در تاریخ ما وجود داشته چه ایرادی دارد؟
یکی دیگر از کاربران نیز با اشاره به عنوان «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» که قرار است در تقویم ۱۴۰۳ ثبت شود، نوشته است: به هیچ عنوان نمیتوانید رسوم ایرانی را از بین ببرید، تلاش نکنید.
کاربر دیگری نوشته است: شب چله یا یلدا سنتی دیرینه است و تغییر نام آن نابخردی است.
مراقبت های روز چهارشنبه سوری
اکنون شورای عالی انقلاب فرهنگی به این انتقادات واکنش نشان داده است: «شب یلدا» از تقویم حذف نشده و چهارشنبه آخرسال هم برای اولین بار است که به تقویم اضافه میشود.
در ادامه شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده که از سال ۱۴۰۳ روز ۳۰ آذر بهعنوان «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» و سهشنبه آخر سال هم بهعنوان «روز تکریم همسایگان» در تقویم رسمی کشور ثبت میشود.
با وجود پاسخ شورای عالی انقلاب فرهنگی مبنی بر حذف نشدن نام شب یلدا از تقویم، نمیتوان این تغییر نام را کتمان کرد. شاید بهتر بود شورای عالی انقلاب فرهنگی این توضیح را هم اضافه کند که این تغییر بر اساس کدام معیار یا نظرسنجی صورت گرفته است
واکنش شورای فرهنگ عمومی به خبر حذف شب یلدا و چهارشنبه سوری از تقویم
در این اطلاعیه آمده است: شورای عالی انقلاب فرهنگی هرساله بر اساس مصوبات شورای فرهنگ عمومی، مناسبتهای جدیدی را با توجه به پیشنهادات اشخاص حقیقی و حقوقی برای درج در تقویم رسمی کشور تایید میکند. در همین رایطه شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۸۹۹ مورخ ۱۴۰۲/۷/۱۸ هشت مناسبت برای درج در متن تقویم و پنج مناسبت را برای درج در ضمیمه تقویم رسمی کشور تصویب کرده است.
در ادامه اطلاعیه شورای فرهنگ عمومی بیان شده است: از جمله مناسبتهای جدید «روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان» است که همزمان با ۳۰ آذر (شب یلدا) و در کنار عنوان شب یلدا است. شب یلدا جزء فرهنگ غنی مردم ایران اسلامی است که نه تنها یک امر ملی است بلکه به خاطر حضور اعضای خانوادهها در کنار یکدیگر به عنوان یک امر دینی مورد توجه است.
در پایان این اطلاعیه آمده است: برای استفاده بهینه فرهنگی از روزهای پایانی سال به ویژه چهارشنبه سوری که در جامعه ایرانی مورد توجه است، مناسبت «روز تکریم همسایگان» برای درج در متن تقویم رسمی کشور در روز سه شنبه آخر سال تصویب شده است./ایرنا
دو مناسبت فوق با توجه به ویژگیهای فرهنگی و هویتی ایرانیان به تقویم اضافه شده است.
یادداشتی درباره مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی(جلسه ۸۹۹ - ۱۴۰۲/۷/۱۸)
در این جلسه 8 مناسبت برای درج در متن تقویم و 5 مناسبت برای درج در ضمیمه تقویم رسمی کشور تصویب شده است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی در یکی از این مصوبات خود، جشن و آیین کهنسال یلدا را، با نام جدیدِ(روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان) معرفی کرده است. باید گفت این اقدام نادرست بوده و پذیرفتنی نیست زیرا:
1. از دیرباز، جشن و آیین کهنسال یلدا، با همین نام یلدا، که معنای آن زایش و زندگانی نو است، شناخته شده و شناخته میشود. پرسش این است که اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی، به دنبالِ نگهداشت این آیین کهن بود، چرا نامِ ناآشنا و جدیدِ روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان، را بر آن نهاده است؟
2. آشکار است که پیشنهاددهندگان این مصوبه و تصویبکنندگان آن، خواستهاند به خیال خود، آیینی کهنسال و مردمی را، که از دورانهای پیش از اسلام بر جای مانده و نامش نیز، کهنسال و دیرینه است، به نوعی با آیینهای پذیرفته شدهتر امروزی، جایگزین کرده و مثلاٌ ایرانیاسلامیش کنند. این فکر، به شدت، ناآگاهی پیشنهاددهندگان و تصویبکنندگان این مصوبه را با تاریخ و فرهنگ ایران نشان میدهد.
3. در مصوبه ناپخته شورای عالی انقلاب فرهنگی، برای آیین و جشن یلدا، روز ترویج... آمده است که نادرست است زیرا، یلدا در شب برگزار میشود و نه روز.
4. در مصوبه ناپخته شورای عالی انقلاب فرهنگی، جشن و آیین یلدا را، روز ترویج فرهنگ میهمانی و پیوند با خویشان دانستهاند. درست است که در این آیین و جشن، میهمانی و دید و بازدید، انجام میگردد اما باید دانست که، ریشه و سرچشمه بنیادین آیین و جشن یلدا، پاسداشت طبیعت، توجه به آغازگری زمستان، توجه به گونهای از گاهشماری دقیق خورشیدی در ایران زمین آن زمان و امیدداشتن و چشم به راه بودنِ زایش و آغازگریِ گرما و خورشید است، چرا که از فردای یلدا روزها، آغاز به بلندتر شدن میکنند. پس برخلاف باور ناآگاهانه پیشنهاددهندگان و تصویبکنندگان این مصوبه، این جشن و آیین کهنسال، صرفاً میهمانی دادن و یا پیوند با خویشان نیست.
5. پیشنهاد موکد میشود که شورای عالی انقلاب فرهنگی، این مصوبه ناپخته و ناهمسو با پاسداشت و نگهداشت فرهنگ کهنسال ایرانی را، بر اساس آگاهیهای روشن تاریخی و واقعی، تغییر و تصحیح نماید.
6. دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی کشور نیز، بهتر است به جای توجیه این مصوبه نادرست و غیرفرهنگی، تلاش کند تا این مصوبه ناهمسو با فرهنگ عمومی کشور، هرچه زودتر، تغییر و تصحیح گردد.
دکتر محمد رضا چیت ساز. استاد بازنشسته تاریخ و باستانشناسی ایران. 22 آبان 1402