به گزارش شماواقتصاد: در گردهمایی «توسعه‌گران و استراتژی‌های پساجنگ» که در دانشگاه تهران برگزار شد، پنلی تخصصی با حضور رضا دژآگاه، توسعه گر صنعت ساختمان، محمدرضا اسلامی استاد گروه عمران دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا و محمدرضا علوی پژوهشگر حوزه ساختمان و مدیرعامل گروه توسعه شهری لوتوس برگزار شد و به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های صنعت ساختمان در ایران اختصاص یافت.
احسان مسعود، عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دبیر این پنل بود و این نشست را با تمرکز بر مسائل کلیدی اقتصاد مسکن، طراحی سازه‌های ایمن و پایداری انرژی، به سمت تحلیل شرایط فعلی و ارائه راهکارهایی برای آینده هدایت کرد. دژآگاه با تحلیل ژئوپلیتیکی، بر نیاز به رفع تحریم‌ها و انسجام اجتماعی برای پیشگیری از بحران‌ها تأکید کرد و خواستار حرکت به سمت ساختمان‌های سبز و ایمن شد. علوی با نگاهی به اقتصاد کلان، از نبود راهکارهای شفاف برای سرمایه‌گذاری مولد انتقاد کرد و بر ضرورت هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید تأکید نمود. اسلامی با مقایسه بازار مسکن ایران، ژاپن و آمریکا، اهمیت طراحی سازه‌ها در برابر مخاطرات چندگانه مانند زلزله و انفجار را برجسته کرد و صادرات خدمات مهندسی را راهکاری برای اشتغال مهندسان دانست. این پنل، تصویری جامع از چالش‌های پیش‌رو ارائه داد و بر لزوم همکاری بین دانشگاه، صنعت و حاکمیت برای توسعه پایدار تأکید کرد.
در این پنل رضا دژآگاه، توسعه‌گر برجسته صنعت ساختمان به موضوع انرژی در صنعت ساختمان پرداخت و بر لزوم حرکت به سمت ساختمان‌های با انرژی صفر تأکید کرد. وی این مفهوم را که در کشورهایی مانند آلمان، آمریکا، ژاپن و امارات اجرا می‌شود، به سادگی این‌گونه تعریف کرد: به همان میزان که در ساخت یا بهره‌برداری یک ساختمان انرژی مصرف می‌کنید، باید انرژی پاک تولید کنید تا تراز انرژی مثبت شود.
او این رویکرد را نه تنها شدنی، بلکه الزامی و اجتناب‌ناپذیر برای ایران دانست.
دژآگاه چهار تعریف اصلی برای ساختمان‌های انرژی صفر ارائه کرد:
- انرژی سایت: تولید انرژی پاک در محل پروژه به اندازه مصرف.
- انرژی سورس: جبران تمام انرژی مصرفی از تولید تا انتقال.
- نت بیس کاست: تولید انرژی معادل هزینه‌های مصرفی.
- نت کربن: جبران گازهای گلخانه‌ای تولیدشده، مثلاً از طریق کاشت درخت.
وی انرژی خورشیدی را به دلیل وجود 365 روز آفتابی در ایران، کلیدی‌ترین راهکار دانست و از کوتاهی‌های گذشته در این زمینه انتقاد کرد.
دژآگاه همچنین بر اهمیت عایق‌بندی مناسب در ساختمان‌ها تأکید کرد و اظهار کرد: یارانه‌های انرژی که به جای افراد به کالاها اختصاص پیدا می کند، به مصرف‌گرایی دامن زده است.
به گفته وی، وقتی سوخت ارزان‌تر از آب باشد، خیانت به مردم است، نه کمک به آنها، بنابراین پیشنهاد می شود که یارانه‌ها به افراد پرداخت شود، اما این امر مشروط به رفع تحریم‌ها، کنترل تورم و بازسازی اعتماد عمومی به حاکمیت است.
دژآگاه با اشاره به تجربه یزد که با کمترین منابع، اقتصادی پایدار ایجاد کرده، اظهار داشت که ایران در گذشته توانایی مدیریت منابع را داشته، اما «تازه به دوران رسیدگی» ناشی از درآمدهای نفتی، این فرهنگ را تضعیف کرده است. او خواستار همکاری دانشگاه‌ها، شهرداری‌ها، وزارت مسکن و بخش خصوصی برای تدوین طرحی اقتصادی و الزام‌آور برای ساختمان‌های سبز شد و تأکید کرد که تشویق‌های حاکمیتی برای اقتصادی شدن این طرح ضروری است.
ساختمان‌های ایمن و تغییر سبک زندگی
دژآگاه سپس به ضرورت ساخت ساختمان‌های ایمن در برابر انفجار اشاره کرد بر اهمیت ایجاد پناهگاه‌ها و سیف‌باکس‌ها در آپارتمان‌ها تأکید کرد. وی همچنین تغییر سبک زندگی نسل جدید را فرصتی برای صنعت ساختمان دانست و پیشنهاد داد که به جای آپارتمان‌های بزرگ، واحدهای کوچک با مشاعات گسترده و خدمات هتلینگ ساخته شود تا نیازهای مدرن مانند کاهش ترافیک و آلودگی را برآورده کند.
نگاهی به بازار مسکن و طراحی سازه‌ها در برابر مخاطرات چندگانه
محمدرضا اسلامی، استاد برجسته گروه عمران دانشگاه پلی تکنیک کالیفرنیا، در سخنرانی اخیر خود به بررسی وضعیت بازار مسکن در ایران، ژاپن و آمریکا و همچنین اهمیت طراحی سازه‌ها در برابر مخاطرات چندگانه پرداخت. وی با نگاهی تطبیقی به چالش‌های پیش روی صنعت ساخت‌وساز و نقش مهندسان عمران، بر ضرورت صادرات خدمات و مقاوم‌سازی سازه‌ها در برابر زلزله، آتش و انفجار تأکید کرد. این سخنان که با استناد به آمار و تجربیات عملی ارائه شد، تصویری روشن از فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی این صنعت ارائه می‌دهد.
اسلامی در بخش نخست سخنان خود به مقایسه بازار مسکن در ایران، ژاپن و آمریکا پرداخت. وی با اشاره به وجود بیش از 570 هزار مهندس عمران دارای پروانه نظام مهندسی در ایران، اظهار داشت که این تعداد در مقایسه با ژاپن (حدود 100 هزار ) و آمریکا (حدود 500 هزار ) نشان‌دهنده ظرفیت بالای منابع انسانی در ایران است. با این حال، بازار ساخت‌وساز در ایران با چالش‌های جدی مواجه است.
به گفته وی، در بهترین حالت سالانه حدود 700 تا 800 هزار واحد مسکونی در ایران ساخته می‌شود. این در حالی است که در ژاپن با 80 هزار واحد مسکونی ساخته‌شده در سال گذشته، نسبت مهندسان به پروژه‌ها تقریباً یک به یک است و در آمریکا با ساخت حدود 1.4 میلیون واحد مسکونی، بازار ساخت‌وساز گردش مالی عظیمی حدود 2 تریلیون دلار دارد که 10 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد.
وی با تأکید بر کیفیت بالای دانش فنی مهندسان ایرانی، اظهار داشت: یک مهندس 22 ساله ایرانی در مقایسه با مهندسان 27 ساله ژاپنی یا آمریکایی، در بسیاری موارد از دانش و حضور ذهن بیشتری نسبت به آیین‌نامه‌ها برخوردار است. وی این موضوع را نتیجه تجربه‌های عملی در پروژه‌های حساسی مانند برج میلاد دانست که مهندسان ایرانی را ملزم به به‌روزرسانی سریع دانش خود کرده است. با این حال، وی نبود فرصت‌های شغلی کافی را چالشی جدی خواند و پیشنهاد داد که صادرات خدمات مهندسی به کشورهای دیگر می‌تواند راهکاری برای استفاده از این ظرفیت عظیم باشد.
مخاطرات چندگانه و رویکرد سازمان ملل
بخش دیگری از سخنان این استاد دانشگاه به مفهوم مخاطرات چندگانه اختصاص داشت که در سند 2015 سازمان ملل در سندای ژاپن مطرح شده است. وی با اشاره به مشارکت فعال شینزو آبه، نخست‌وزیر فقید ژاپن، در این نشست توضیح داد که این سند بر طراحی سازه‌ها نه تنها برای یک خطر (مانند زلزله) بلکه برای چندین مخاطره از جمله آتش، سونامی و انفجار تأکید دارد. به گفته وی، در ژاپن به دلیل احتمال بالای زلزله و سونامی، سازه‌ها از همان ابتدا با در نظر گرفتن این مخاطرات طراحی می‌شوند. به عنوان مثال، وی به مرکز مدیریت بحران مینیاپولیس ژاپن اشاره کرد که در برابر زلزله، سونامی و آوار ناشی از آن مقاوم بوده است.
در مقابل، دکتر اسلامی به نمونه‌هایی از ناکامی در طراحی برای مخاطرات چندگانه اشاره کرد. وی از ساختمان «پیر 45» در سانفرانسیسکو نام برد که علی‌رغم مقاوم‌سازی برای زلزله، به دلیل نبود سنسورهای آتش‌سوزی در اثر آتش‌سوزی فرو ریخت و هزینه‌های هنگفتی برای بازسازی به دنبال داشت. این نمونه نشان‌دهنده اهمیت توجه به تمامی مخاطرات در طراحی سازه‌هاست.
طراحی در برابر انفجار
اسلامی بخش مهمی از سخنان خود را به طراحی سازه‌ها در برابر انفجار اختصاص داد. وی با اشاره به تجربه مدل‌سازی خرابی ساختمان فدرال اوکلاهاما در اثر انفجار، اظهار داشت که این پروژه نشان داد با هزینه‌ای اندک می‌توان سازه‌های طراحی‌شده برای زلزله را در برابر انفجار نیز مقاوم کرد. او تأکید کرد که تقویت اتصالات و توجه به مکانیزم شکست شیشه‌ها در برابر موج انفجار می‌تواند از خرابی پیش‌رونده (Progressive Collapse) جلوگیری کند.
وی همچنین به پروژه‌هایی مانند ایستگاه مونوریل فرودگاه لس‌آنجلس اشاره کرد که در آن شیشه‌های نما برای مقاومت در برابر انفجار طراحی شده‌اند. به گفته وی، مدل‌سازی‌های پیشرفته امروزی امکان پیش‌بینی دقیق رفتار شیشه‌ها در برابر موج انفجار و مکش ناشی از آن را فراهم کرده است. او با انتقاد از وضعیت ایران، بیان کرد که حتی ساختمان‌های نظامی و دولتی در کشور برای انفجار طراحی نشده‌اند و این موضوع در شرایط جنگی می‌تواند مخاطرات جدی به دنبال داشته باشد.
چشم‌انداز اقتصاد مسکن ایران از نگاه مهندسی
علوی، مدیرعامل گروه توسعه شهری لوتوس در سخنرانی اخیر خود به بررسی وضعیت اقتصاد مسکن ایران و چالش‌های پیش روی آن پرداخت. او با اشاره به شرایط اقتصادی کشور و تأثیر عوامل داخلی و خارجی، از نبود راهکارهای شفاف برای جذب سرمایه‌گذاری مولد انتقاد کرد و خواستار بازنگری در سیاست‌های کلان اقتصادی شد. این اظهارات که در فضایی صریح و با نگاهی واقع‌بینانه مطرح شد، تصویری جامع از مشکلات ساخت‌وساز و سرمایه‌گذاری در ایران ارائه می‌دهد.
وی همچنین به وضعیت نامناسب اقتصاد مسکن اشاره کرد و گفت: خارج از موضوع جنگ، اقتصاد مسکن ایران اوضاع خوبی ندارد. او با نگاهی کلان به اقتصاد، نبود زیرساخت‌های مناسب و عدم حمایت از صنایع تولیدی را از جمله دلایل اصلی این وضعیت دانست. به گفته وی، سرمایه‌گذاران در ایران با گزینه‌های محدودی برای سرمایه‌گذاری مواجه‌اند. بازار سهام به دلیل بی‌تدبیری‌های گذشته و رفتارهای هیجانی، جذابیت خود را از دست داده و سرمایه‌گذاری در ارز، طلا یا بازارهای بین‌المللی نیز به دلیل محدودیت‌های سیاسی و اقتصادی عملاً غیرممکن است.
این پژوهشگر ارشد حوزه ساختمان با اشاره به حجم سرمایه‌های موجود در کشور، گفت: وقتی از سرمایه‌گذاری در مقیاس چند میلیارد تومان صحبت می‌کنیم، این پول‌ها نمی‌توانند به راحتی در بخش‌هایی مثل خرید طلا یا دارایی‌های کوچک ذخیره شوند. پس سرمایه‌گذاران به سمت ساخت‌وساز هجوم می‌آورند. این هجوم، که در دهه‌های 70 و 80 نیز به دلیل تزریق دلارهای نفتی تجربه شده بود، نتیجه نبود گزینه‌های شفاف و مولد برای سرمایه‌گذاری است.
علوی همچنین به مشکلات بخش تجاری اشاره کرد و گفت: امروزه املاک تجاری نه معامله می‌شوند و نه خرید و فروش، بلکه عمدتاً به اجاره یا مشارکت در صندوق‌ها محدود شده‌اند. این وضعیت نتیجه تصمیمات اشتباه گذشته و هجوم گله‌ای سرمایه‌گذاران به بخش تجاری در دهه 90 است که منجر به از دست رفتن سرمایه‌های بسیاری خواهد شد.
یکی از نکات کلیدی سخنان علوی، تأکید بر نبود حمایت از زیرساخت‌ها بود. او با ذکر مثال‌هایی از مشکلات تأمین آب، برق و گاز در صنایع تولیدی، بیان کرد: وقتی گاز یک کارخانه مثل ذوب‌آهن قطع می‌شود، تولید متوقف می‌شود. این مشکلات برای سرمایه‌گذاران صنعتی بسیار جدی‌تر از مشکلات روزمره شهروندان است.
علوی با اشاره به تأثیرات جنگ و بی‌ثباتی سیاسی بر اقتصاد، بیان کرد که این عوامل ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران را کاهش داده و افق دید آنها را محدود کرده است. او با مقایسه شرایط ایران با کشورهایی مثل اوکراین، به تأثیرات مخرب بحران‌های جهانی بر اقتصاد اشاره کرد و گفت: در اوکراین، صنعت ساختمان و گردشگری به شدت آسیب دیده‌اند و ما نیز در ایران با خطر مشابهی مواجه‌ایم.
او همچنین به آمارهایی از بازار مسکن استناد کرد که نشان‌دهنده کاهش معاملات و افزایش شکاف بین عرضه و تقاضاست. به گفته وی، ساخت‌وسازهای بی‌رویه در مناطقی که تقاضای واقعی ندارند، به اشباع بازار و کاهش سودآوری منجر شده است. علوی با اشاره به نمودارهایی از روند قیمت مسکن بین سال‌های 1390 تا 1400، تأکید کرد که رفتارهای هیجانی و نبود برنامه‌ریزی درست، بازار را به سمت ناپایداری سوق داده است.
علوی در بخش دیگری از سخنانش، به مشکلات تأمین مالی و روحیه نیروی انسانی در صنعت ساخت‌وساز پرداخت. او با استناد به گزارش‌هایی از مؤسسات معتبر مانند مکنزی، کاهش تقاضا، آسیب به زیرساخت‌ها و مشکلات تأمین مالی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی این صنعت دانست. به گفته وی، مهم‌ترین نیاز امروز، بازیابی نیروی انسانی و افزایش تاب‌آوری شرکت‌هاست.بنابراین با پرهیز از رفتارهای هیجانی، و برنامه‌ریزی دقیق و مطالعه‌محور برای سرمایه‌گذاری می توان به آینده صنعت امیدوار بود. او با تأکید بر لزوم ایجاد راهکارهای شفاف و مولد، بیان کرد: ما باید سرمایه‌ها را به سمت تولید هدایت کنیم، نه اینکه صرفاً به ساخت‌وسازهای بی‌هدف سوق دهیم.
.jpg)
0 دیدگاه