معاملات الگوریتمی؛مجرم یا قربانی؟
وارده/ احسان طباطبایی - کارشناس ارشد معاملات الگوریتمی شرکت مشاورسرمایه گذاری فاینتک
در تمامی بورسهای توسعه یافته دنیا، به علت کثرت سرمایهگذاران و حجم معاملات بسیار بالا، اکثر معاملات بازار توسط ماشین صورت میپذیرد که به آن معاملات الگوریتمی گفته میشود، اما در ایران این نوع معاملات هیچگاه توسعه نیافت و حتی پس از شروع روند نزولی بازار بود که نهاد ناظر سراسیمه معاملات الگوریتمی را به عنوان عامل ریزش معرفی کرد و انجام معاملات به شکل الگوریتمی را ممنوع اعلام کرد.
بر متخصصین امر پوشیده نبود که معاملات الگوریتمی در حالی که کمتر از ۱درصد معاملات بازار بورس را شامل میشود، نمیتوانند چنین تاثیری بر روند بازاری با حجم معاملات نجومی مشابه تابستان سال ۱۳۹۹ بگذارد.
پس از ادامه روند نزولی و قبول اکثریت فعالان بازار در خصوص بیش از ارزش بودن بازار بورس در تابستان، مشخص گشت که معاملات الگوریتمی در این خصوص بی تقصیر بوده است. بنابراین در فروردین ماه ۱۴۰۰، سازمان بورس معاملات الگوریتمی را رفع ممنوعیت کرد.
اما نکته جالب توجه آن است که بر اساس شواهد و گفته فعالان حوزه معاملات الگوریتمی هیچگاه دسترسیهای برخی شرکتها قطع نشده و الگوریتمهای آنها نیز فعال مانده اند.
چیزی که برداشت میشود آن است که خود نهاد ناظر نیست به این که معاملات الگوریتمی برای بازار نامطلوب بوده، اعتقاد نداشته است و صرفا دیواری کوتاهتر از آن نیافته که تقصیر ریزش بازار بورس را به دوش آن بگذارد.
درست است که پس از گذشت کمتر از یکسال این ممنوعیت برداشته شد، اما همین بدنامی به وجود آمده در بین سرمایهگذاران خرد بازار، قطعا تاثیر جبران ناپذیری بر فعالیت استارتاپها و شرکتهای کوچک حوزه معاملات الگوریتمی گذاشته است که بعدها حسرت آن را در ناکامی در توسعه بازارسرمایه خواهیم خورد.