سریال یوسف پیامبر یک مجموعهٔ تلویزیونی ایرانی بر پایهٔ داستان زندگی یوسف مطابق با روایت قرآن به نویسندگی و کارگردانی فرج‌الله سلحشور است. نخستین قسمت سریال یوسف پیامبر ۴۵ قسمتی در ۷ تیر ۱۳۸۷ در شبکهٔ یک پخش شد. در سریال یوسف پیامبر، بازیگرانی نظیر مصطفی زمانی در نقش یوسف، کتایون ریاحی در نقش زلیخا و محمود پاک‌نیت در نقش یعقوب، در کنار سایر بازیگران نظیر جعفر دهقان، عباس امیری، جهانبخش سلطانی، رحیم نوروزی، مهوش صبرکن، الهام حمیدی، پروانه معصومی و لیلا بلوکات ایفای نقش کرده‌اند. نوشتن فیلم‌نامهٔ سریال یوسف پیامبر بر عهدهٔ سلحشور بود و آن را تا سال ۱۳۸۲ به پایان رساند. ساخت مجموعه سریال یوسف پیامبردر تیر ۱۳۸۲ برای ۴۰ قسمت آغاز شد اما به دلیل عدم تأمین بودجه توسط صدا و سیما، ساخت مجموعه به تعویق انداخته شد و پس از سه ماه، مراحل پیش‌تولید مجموعه در شهرک دفاع مقدس آغاز شد. علیرضا پاکزاد بازیگر سریال های یوسف پیامبر و سلمان فارسی در ۴۷ سالگی درگذشت.

بازیگر یوسف پیامبر دار فانی را وداع کرد

علیرضا پاکزاد بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون کرمانشاه و عضو خانه تئاتر ایران در ۴۷ سالگی بر اثر سکته قلبی درگذشت.

یوسف پیامبر مجموعه‌ای تلویزیونی که به داستان زندگی حضرت یوسف می‌پردازد. این مجموعه که بر اساس سوره یوسف و به کارگردانی فرج‌الله سلحشور ساخته شده، در ۴۵ قسمت ۵۰ دقیقه‌ای، در مرکز سیما فیلم متعلق به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران تهیه شده است. مجموعه یوسف پیامبر محصول سال‌های ۱۳۸۳-۱۳۸۶ است و نخستین قسمت آن ۷ تیر ۱۳۸۷ از تلویزیون ایران پخش شد.

داستان سریال یوسف

داستان این مجموعه از شهر فدان و آتش گرفتن معبد ایشتار و تولد یوسف آغاز می‌شود. یوسف(ع) در کودکی رویای عجیبی می‌بیند؛ رویایی که در آن، خورشید و ماه و ۱۱ ستاره برای او به سجده می‌افتند. یعقوب(ع) وقتی این رویا را می‌شنود به یوسف توصیه می‌کند تا آن را از برادران خود پنهان کند. پس از چندی، برادران یوسف که به علاقه پدرشان نسبت به یوسف حسادت می‌کردند، او را به صحرا برده، به چاه می‌افکنند. سپس جریان بیرون آمدن از چاه و بازار برده‌فروشان و دوران کودکی و جوانی یوسف به تصویر کشیده می‌شود. دوران زندان و سپس صدر اعظمی و حوادث قحطی و ملاقات برادران و پدر از دیگر موضوعات داستان است که به تصویر در می‌آید.

کارگردان: فرج الله سلحشور

نویسنده فیلمنامه: فرج الله سلحشور

مشاور کارگردان: جمال شورجه

مدیر فیلمبرداری: رسول احدی

تدوین: حسین زندباف

موسیقی: پیمان یزدانیان

بازیگران سریال یوسف:

مصطفی زمانی در نقش حضرت یوسف

محمود پاک نیت در نقش حضرت یعقوب

کتایون ریاحی در نقش زلیخا

جعفر دهقان در نقش پوتیفار (عزیز مصر)

عباس امیری در نقش آنخ‌ماهو (کاهن اعظم معبد آمون)

جهانبخش سلطانی در نقش آمن هوتپ سوم (فرعون)

رحیم نوروزی در نقش آخناتون (فرعون مصر)

زهیر یاری در نقش بنیامین

حسین جعفری در نقش دوران نوجوانی حضرت یوسف

فرج‌الله سلحشور در نقش عزرائیل.

تولید و پخش

به گفته سلحشور طرح اولیه مجموعه یوسف پیامبر(ع) در ۱۲ فروردین سال ۷۶ نوشته شده و در همان سال خلاصه ۲۸ قسمتی سریال در ۲۸ صفحه تقدیم شبکه ۲ شد که مسکوت ماند. اما از ابتدای سال ۷۹ به درخواست علی لاریجانی٬ رییس وقت سازمان صداوسیما تحقیق و نگارش و تولید آن آغاز شد. در نگارش فیلمنامه که ۴ سال به طول انجامید٬ علاوه بر منابع مکتوب، از نظرات علمای معاصر نیز استفاده شده است. ناصر غریب‌شاه، دکتر محمد قاسمی، علی دارور (مترجم و محقق) و محمد لنکرانی، سلحشور را در نگارش فیلم‌نامه یاری دادند. همچنین منصور براهیمی (استاد ادبیات نمایشی) به عنوان مشاور فیلمنامه و جمال شورجه به عنوان مشاور کارگردانی وی را همراهی کردند.

فیلمبرداری مجموعه در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۳ در شهرک سینمایی دفاع مقدس آغاز و طی ۳۲ ماه و حدود دو سال و هشت ماه در روزهای پایانی سال ۸۵ به پایان رسید و اولین قسمت آن جمعه ۷ تیر ماه ۱۳۸۷ ساعت ۲۲ از شبکه اول سیما به نمایش درآمد.

هزینه سریال یوسف

موضوع هزینه‌های تولید مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر(ع) از همان ابتدای پخش در بین محافل رسانه‌ای و فرهنگی با حاشیه‌های بسیاری همراه بود. در حالی که منابع مختلف هزینه آن را رقم‌هایی مانند ۱۰، ۱۲ و حتی ۱۴ میلیارد تومان عنوان می‌کردند٬ فرج الله سلحشور تهیه کننده این مجموعه رقم قرارداد آن با صدا و سیما را ۶ میلیارد و چهارصد میلیون عنوان کرد که بعدها ۳۰۰ میلیون تومان هم سیدمحمدخاتمی رییس جمهور وقت به این پروژه کمک کرد و همچنین کمک‌های کمی هم از منابع مختلف که در کل بودجه ساخت این مجموعه را به ۷ میلیارد تومان رساند.

تجلیل‌ها

در اواخر بهمن ماه سال ۱۳۸۸، در آیین اختتامیه بخش تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر، با حضور معاون وقت امور سینمایی از فرج الله سلحشور به خاطر ساخت مجموعه "یوسف پیامبر(ع)" تجلیل شد. سلحشور هنگام دریافت جایزه، یوسف را نتیجه زحمات علمای دین دانست و جایزه خود را به حوزه علمیه قم تقدیم کرد. هم‌چنین پس از تولید مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر، سلحشور و دیگر عوامل این سریال با رهبر جمهوری اسلامی ایران دیدار کرده و مورد تقدیر وی قرار گرفتند.

استقبال بین‌المللی

تا کنون شبکه‌های تلویزیونی‌ آی‌فیلم عربی، شبکه بین‌المللی الکوثر، جام جم، الولایه، الاعلام العراقی (شبکه رسانه‌ای عراق)، الفرات (عراق)، دیالی (عراق)، عراق المستقبل، آینس جمهوری آذربایجان، المنار (لبنان)، دراما المصریه (مصر)، اوسکار دراما (مصر)، میلودی (مصر)، تایم میکس (مصر)، کاریو دراما (مصر)، دنیا الفضائیه (سوریه)، نسمه تی فی (تونس)، و شبکه‌های تلویزیونی کشورهای بحرین، تاجیکستان، پاکستان، افغانستان اقدام به خرید و پخش آن کرده‌اند. به گفته سازمان صدا و سیما این مجموعه در شصت کشور جهان بیننده دارد.

این مجموعه به یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی در ایران تبدیل شد و پخش‌های مجدد آن نیز با استقبال بالایی روبرو بود. گزارش‌هایی از مصر، عراق، آذربایجان و تاجیکستان نیز از استقبال بالای مردم این کشورها حکایت دارند.

برخی انتقادها

برخی منتقدین مجموعه تلویزیونی یوسف پیامبر را از نظر فنی در سطحی پایین ارزیابی کرده و دیالوگ‌های آن را ضعیف و میزانسن تئاتری توصیف کردند. همچنین آنها بازی‌های بازیگران را سرد و بی‌روح و نحوه اجرا و ساختار فیلمنامه را ضعیف ارزیابی کردند.

حسین رحیم‌زاده، مدیرگروه معارف شبکه یک سیما مدعی شد کارشناسان مرکز پژوهش‌ها نظرات خود درباره فیلمنامه را با سلحشور در میان گذاشته‌اند، اما سلحشور بر اساس سلیقه شخصی عمل کرده است. آیت الله سبحانی نیز به نمایش چندهمسری حضرت یعقوب و ازدواج همزمان با دو خواهر اعتراض کرد و گفت که این مجموعه بر اساس «اسرائیلیات» ساخته شده است.

بهمن شریف‌زاده مدیر گروه عرفان پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و سردبیر فصلنامه نقد گفت: از نظر وی چهره‌پردازی معمولی و عاری از معنویت خاص و ویژه برای یعقوب به عنوان پیامبر خدا اشکال دیگری است که می‌توان بر این مجموعه وارد دانست.

پررنگ بودن عشق زلیخا به یوسف در مقایسه با یعقوب نبی و همچنین شهادت یک کودک بر بی‌گناهی یوسف در برابر زلیخا، امتناع زلیخا برای دیدار و سخت‌گیری وی برای ازدواج با او و همچنین صحنه‌های رویارویی برادران با یوسف از دیگر انتقادات مطرح شده بر این مجموعه بود که منتقدان آن را فاقد مستندات تاریخی می‌دانستند.