به گزارش شما و اقتصاد، طرح زوج و فرد یا طرح ترافیک زوج و فرد، طرحی است که در خودروهای دارای پلاک زوج تنها در روزهای زوج و خودروهای دارای پلاک فرد تنها در روزهای فرد هفته اجازه تردد در خیابان‌های در یک شهر یا محدوده معین را دارند. در بعضی از شهرها مانند تهران، دارندگان خودروها برای تردد در محدوده طرح ترافیک نیاز دارند تا مجوز تردد طرح ترافیک را از پیش خریداری نمایند.محدوده طرح ترافیک نیز معمولاً با نصب تابلویی مشخص می‌شود و دوربین‌ها و افسران راهنمایی و رانندگی در این محدوده‌ها حضور دارند و رانندگان در صورت نداشتن مجوز طرح ترافیک مشمول جریمه می‌شوند.

سال‌هاست که خودرو‌های پلاک شهرستان در محدوده طرح ترافیک جولان می‌دهند بدون اینکه جریمه و یا عوارض پرداخت کنند. فرض کنید اگر یک خودرو پلاک شهرستان به صورت کامل در یک ماه در محدوده طرح ترافیک پایتخت تردد کنند باید بالغ بر یک میلیون تومان عوارض تقریبا «معادل یک هفتم حقوق پایه یک کارگر پرداخت می‌کرد.»

طرح ترافیک در زمان ناصرالدین شاه با منع ورود چهارپایان به محوطه میدان ارگ اجرایی و طی سال‌ها دستخوش تغییرات شد. در حال حاضر هر خودرویی که بخواهد وارد محدوده طرح ترافیک شود، باید مجوز خریداری کند، اما برخی از خودرو‌های پلاک شهرستانی مشکل سیستم را پیدا کرده و رایگان در این بخش از شهر تردد می‌کنند.

در مصوبه شورای شهر در سال ۱۴۰۱، اعلام شده که ورود‌های غیرمجاز به محدوده طرح ترافیک مشمول عوارض نشوند، بلکه توسط پلیس جریمه شوند، اما آن طور که برخی از اعضای شورای شهر می‌گویند هنوز این مصوبه اجرایی نشده است.

در سیستم عوارض شهرستان‌ها مشخص نمی‌شود که خودرو (پلاک شهرستان) چند بار در محدوده مرکزی پایتخت تردد کرده، به همین دلیل رانندگان بعد از تردد‌های بی‌شمار در تهران، به شهر خود رفته و بدون لحاظ هزینه تردد در محدوده طرح ترافیک، تسویه‌حساب می‌کنند. 

پدیده مهاجرت‌های مجردی با خودرو برای کسب و کار به تهران مخصوص محدوده طرح ترافیک نیست و این خودرو‌ها که تعداد آن‌ها کم هم نیستند؛ شهر را درگیر ترافیک و آلودگی هوا کرده، بدون اینکه هزینه‌ای به شهر پرداخت کنند.

معاون سابق حمل ونقل ترافیک شهر تهران جلال بهرامی در مرداد سال جاری (۱۴۰۲) به خبرنگار فارس گفته بود که هماهنگی‌هایی با دفتر مدیریت کلان شهر‌ها صورت گرفته و تا «۲ ماه آینده مشکل حل می‌شود» این در حالی است که رئیس کمیسیون حمل ونقل ترافیک شورای شهر تهران سید جعفر تشکری هاشمی به خبرنگار فارس می‌گوید در حال حاضر «مشکل به قوت خود باقی است.»

به گفته کارشناسان برای رفع مشکل تردد خودرو‌های پلاک شهرستان در محدوده طرح ترافیک باید سیستم عوارض شهری یکپارچه در کشور ایجاد شود.