به گزارش شما و اقتصاد: بازار سرمایه و سهام ایران پس از یک دوره عالی و پرسود به یکباره در طی دو سال و نیم آخر دولت قبل با ریزش و سقوط شاخص روبرو شد. ریزش‌های پی در پی قیمت ها در بازار بورس سبب شد تا مدیریت سازمان بورس و عملکرد آن مورد بازبینی و مدیریت تغییر قرار بگیرد. در این گزارش سعی شده است تا بدون نگاهی یکطرفه و جانبدارانه با نگاهی مختصر به عملکرد سازمان بورس در سال‌های اخیر به بررسی روند تغییر مدیریتی و میزان جوابدهی طرح‌های این سازمان در بهینه شدن بازار سرمایه بپردازیم.

 طی معاملات روز شنبه، بورس اوراق‌بهادار تهران تحت‌تاثیر اخبار برجامی و اقبال سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران به این بازار مسیر خود را تغییر داد، به‌گونه‌ای‌که نماگر اصلی تالار شیشه‌‌‌‌‌‌‌ای با رشد ۸/ ۰‌درصدی همراه شد و پس از مدت‌ها بازار سهام با ورود پول حقیقی به معاملات خود پایان داد، اما این روند ادامه نیافت و با افزایش احتمال عدم‌توافق در مذاکرات برجام و نبود اخبار مشخص پیرامون آن، سهامداران مجددا مسیر خروج از بازار را در پیش گرفتند.

همین امر سبب شد در نیمه ابتدایی معاملات روز سه‌شنبه نماگر اصلی بازار در سیری نزولی قرار داشته باشد اما به مراتب با نزدیک‌شدن به ساعات پایانی بازار، شاخص‌کل بورس به تعادل رسید ‌و نهایتا با افزایش ۲۱/ ۰‌درصدی معاملات را به پایان رساند، ضمن اینکه در حال‌حاضر شاخص‌کل بورس اوراق‌بهادار تهران از نظر تکنیکالی در محدوده مهمی قرار دارد و محدوده حمایتی یک‌میلیون و ۴۵۰‌هزار واحد از نظر روانی نیز اهمیت بسیاری برای بازار و فعالان دارد و به‌نظر می‌رسد با تغییر مسیر شاخص‌کل در روز دوشنبه در مقایسه با روز ابتدایی هفته این نگرانی وجود دارد که نماگر مزبور حمایت یک‌میلیون و ۴۵۰‌هزار واحد را نیز از دست بدهد.

بازارهای مالی، نهادهای سرمایه گذاری واسط میان سرمایه‌گذاران و بخش‌های اقتصادی هستند تا با جمع آوری پس اندازها، منابع مالی را از بخش‌های غیرضروری به بخش‌هایی که بر بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی اثر می‌گذارد، هدایت کنند. در این بین بازار سرمایه به دلیل شفافیت و کاهش هزینه تامین مالی، از اهمیت بالا و در کشور ما به دلیل فعالیت بخش بسیار بزرگی از آحاد جامعه در آن از حساسیت زیادی برخوردار است که مدیریت بهینه این بازار منوط به کارآمدی و عملکرد مطلوب ارکان بازار سرمایه می‌باشد.

مجموعه‌ای از عوامل از قبیل تاثیر طیف گسترده‌ای از ذینفعان و بازیگران بازار منجر به ریزش بی‌سابقه شاخص بورس در بازار سرمایه طی سال‌های اخیر شده است. در دوره رکود قیمت ها در بازار بورس، عده بسیاری از سهامداران از عملکرد سازمان بورس ناراضی شده و از آن به عنوان عملکردی ضعیف یاد کرده اند.

نقش آفرینی بازار سرمایه در تشکیل سرمایه مهم است، چرا که اگر به تشکیل سرمایه کمک کند تا بازیگران کوچک و بزرگ اقتصاد نیز تأمین مالی خود را انجام دهند، حتماً کارکرد متفاوتی را می توان برای آن متصور شد. متأسفانه بازار سرمایه طی سال‌های اخیر در بخش تشکیل سرمایه سهم اندکی داشته و آن کمکی که بخش واقعی اقتصاد از بازار سرمایه بهره مند شده، خیلی کمتر از ظرفیت های واقعی این بازار است.

طراحی و اجرای سازوکارهایی برای حفظ جذابیت بازار سرمایه و بهره مندی افراد به صورت همزمان انتفاع اقتصاد ملی از جمله اهدافی بود که برای مدیریت جدید سازمان بورس می‌بایست رقم می خورد تا اهالی بازار سرمایه نوع مواجهه مدیریت جدید سازمان بورس را به وضوح احساس و در جهت افزایش اعتبار و اعتماد بازار اقدام کنند.

بورس تهران طی سال‌های اخیر تحولات گوناگونی را به خود دیده است. در سال‌های اخیر با افزایش قابل‌توجه تعداد فعالان این بازار و نمایان‌شدن برخی کاستی‌ها در آن سعی شده تا نسبت به رفع این کاستی‌ها اقدام شود، با این‌حال مسیر طولانی توسعه در این بازار نیازمند توجه و مداقه بیشتری در اصلاح مسیرها و ساختارها است. بررسی‌‌‌‌‌‌‌های صورت‌گرفته نشان می‌دهد یکی از اساسی‌‌‌‌‌‌‌ترین مشکلاتی که بازار سرمایه همواره با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند؛ مسئله دامنه‌نوسان است.

بنابر اظهارات معاون عملیات بازار، اصلاح حداکثر حجم هر سفارش در بازار اختیار معامله، یکی دیگر از اقدامات توسعه‌ای بورس تهران در این بازار بوده که به‌منظور رفع نیاز فعالان بازار اختیارمعامله و تسهیل انجام معاملات، حداکثر مقدار هر سفارش در این بازار در تیرماه ۱۴۰۱، از ۱۰۰ واحد به ۱۰۰۰ واحد اصلاح شده است.

مجید عشقی، رئیس سازمان بورس از ایجاد یک شاخص جدید در بازار سرمایه سخن می‌گوید تا از این رهگذر نقصان‌های نماگر اصلی بورس تهران در حد قابل قبولی مرتفع شود. این در حالی است که توجه به وضعیت خاص بازار سهام نشان می‌دهد این مساله نه با لزوما یک شاخص بلکه با ایجاد نماگرهایی متناسب با وزن آنها مرتفع خواهد شد.

حسینی کارشناس حقوقی بازار سرمایه معتقد است که بررسی عملکرد سازمان صرفا با انتشار صورت‌های مالی حاصل نمی‌شود، بلکه مهمتر از آن، گزارش سازمان در خصوص نحوه انجام تکالیف خود به موجب قانون بازار با شاخص‌های دقیق و عینی است. چه تعداد درخواست مجوز وجود داشته و تا چه اندازه صدور مجوز تسهیل شده است؟

حسین سلاح ورزی نایب رییس اتاق بازرگانی ایران درباره عملکرد سازمان بورس در دوران مدیریت جدید و نیز برنامه‌های اجرا شده از سوی مسئولان حاضر در سازمان برای ایجاد ثبات در معاملات بازار می‌گوید: «در مجموع سازمان بورس برنامه‌های درستی را در راستای کاهش نوسانات ایجاد شده در بازار در دستور کار قرار داد که اکنون شاهد نتایج و آثار تاثیرگذار آن در معاملات بازار هستیم. افزایش دامنه نوسان، نظارت بر نهادهای مالی، اقدامات مربوط به کاهش مقررات دست و پا گیر و تسهیل در صدور مجوزها از جمله مسائلی است که اجرای آن در دوره ریاست جدید سازمان بورس به بهبود وضعیت بازار سرمایه کمک کرد. اکنون سازمان بورس در حال طی کردن برنامه‌های خود مانند افزایش تدریجی دامنه نوسان است و به نظر می‌رسد به وعده‌های داده شده به خوبی پایبند هستند.»

توسعه بازار مشتقه و به اصطلاح دوطرفه شدن بازار سرمایه از مطالبات فعالان بوده که در این راستا بورس تهران با جدیت به دنبال توسعه بازار ابزارهای نوین مالی است. در همین راستا، از اصلاح ریزساختارهای بازار گرفته تا پیگیری استقرار زیرساخت های فنی، اقداماتی بوده که در حوزه ابزار مشتقه در سال ۱۴۰۱ شروع شده و به گفته مسئولان ذی‌ربط، ادامه‌دار خواهد بود.